Hiện 4 NHTM mà nhà nước nắm cổ phần chi phối là BIDV, Vietcombank, Agribank, VietinBank chỉ chiếm hơn 40% thị phần tín dụng của hệ thống, thế nhưng trong nhiều năm qua, đặc biệt là trong 3 năm qua, các ngân hàng này là lực lượng chủ lực trong hỗ trợ nền kinh tế vượt qua giai đoạn khó khăn do tác động của dịch bệnh Covid-19, biến động kinh tế toàn cầu.

Chủ tịch HĐTV Agribank Phạm Đức Ấn cho biết, ngân hàng luôn gương mẫu kiểm soát việc tăng lãi suất huy động vốn để tránh tạo ra cuộc đua lãi suất và có thêm điều kiện để áp dụng lãi suất cho vay hợp lý, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Agribank đã tìm mọi giải pháp phù hợp để hỗ trợ khách hàng vay vốn, nhất là khách hàng bị ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, khách hàng là đối tượng ưu tiên theo Nghị định số 31/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Đặc biệt trong tháng 12/2022, Agribank đã dành gần 2.000 tỷ đồng để giảm 20% lãi suất cho vay đối với đối tượng này.

Cần tiếp tục ưu tiên tăng vốn điều lệ cho các NHTM Nhà nước

Tương tự, BIDV cũng tiết giảm tối đa chi phí hoạt động, giảm lợi nhuận để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi sản xuất kinh doanh. Riêng trong năm 2022, BIDV triển khai 16 gói tín dụng, quy mô 700.000 tỷ đồng… giảm doanh thu 5.500 tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp. Nếu tính cả năm 2020, 2021 thì BIDV đã dành 19.400 tỷ đồng để hỗ trợ khách hàng.

Những hỗ trợ này được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận. Lãnh đạo Tập đoàn Kangaroo cho biết, BIDV luôn đồng hành, theo sát hoạt động của tập đoàn, giải ngân vốn kịp thời, đúng thời điểm, chính sách tín dụng hợp lý với mức lãi suất phù hợp; qua đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả. Chủ tịch HĐQT Vietravel Nguyễn Quốc Kỳ cũng cho hay, trong hai năm vật lộn với đại dịch Covid-19 vừa qua, công ty được sự hỗ trợ rất lớn từ khối NHTM có vốn nhà nước.

Có thể thấy, các NHTM có vốn nhà nước luôn đi đầu trong thực hiện chủ trương, chính sách của Quốc hội, Chính phủ, NHNN; thực hiện giảm lãi suất, giảm lợi nhuận để hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp với lãi suất hợp lý, song chính họ lại đang đứng trước khó khăn về vốn.

Phát biểu tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2023, ông Phạm Đức Ấn cho hay, do vốn điều lệ thấp, nên với quy mô tín dụng hiện tại, Agribank không còn đảm bảo hệ số an toàn vốn tối thiểu để tăng trưởng tín dụng. Chính vì vậy, năm 2022, tăng trưởng tín dụng của Agribank chỉ ở mức thấp so với bình quân chung toàn hệ thống.

“Việc cấp vốn điều lệ cho Agribank là việc rất cấp thiết, bởi chỉ khi đảm bảo hệ số an toàn vốn tối thiểu cho tăng trưởng tín dụng ngay từ đầu năm 2023, Agribank mới có nguồn lực để phục vụ nhu cầu vốn của nền kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực tam nông”, ông Ấn nhấn mạnh và kiến nghị: Chính phủ cần triển khai việc tạm ứng cấp vốn điều lệ cho Agribank 6.753 tỷ đồng đã được Quốc hội thông qua dự toán ngân sách cấp vốn điều lệ cho Agribank.

TS. Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng đề nghị Chính phủ trình Quốc hội tăng vốn điều lệ cho Agribank để đảm bảo đáp ứng hệ số CAR theo quy định. Vì hiện nay hệ số CAR của ngân hàng này đã sát với ngưỡng cho phép, nếu không tăng vốn điều lệ sẽ hạn chế cả hoạt động huy động vốn lẫn cho vay.

Mặc dù có lợi thế chủ động hơn Agribank, nhưng các NHTM có vốn nhà nước chi phối vẫn phải chờ sự đồng ý của Chính phủ mới có thể tăng vốn được như kỳ vọng. Thực tế hiện nay, hệ số an toàn vốn của ba ngân hàng còn lại trong Big 4 cũng chỉ cao hơn mức tối thiểu không đáng kể, nên cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do vậy, Chủ tịch HĐQT BIDV Phan Đức Tú tha thiết đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính, NHNN tiếp tục cho phép các NHTM có vốn nhà nước được tăng vốn điều lệ từ nguồn lợi nhuận sau thuế, sau trích lập các quỹ năm 2022, để tăng nguồn lực tài chính, đảm bảo chỉ số an toàn vốn.

Hay như Vietcombank, mặc dù thời gian qua ngân hàng này đã thực hiện nhiều giải pháp tăng vốn, nhưng hiện hệ số CAR của ngân hàng này vẫn còn rất khiêm tốn so với nhu cầu phát triển cũng như chuẩn mực quốc tế. Chủ tịch HĐQT Vietcombank Phạm Quang Dũng kiến nghị, Chính phủ và NHNN cần tiếp tục ưu tiên tăng vốn điều lệ cho các NHTM Nhà nước. Vietcombank rất mong sớm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cho phép tăng vốn điều lệ từ nguồn lợi nhuận còn lại của các năm 2019 và 2020 sau khi trích lập các quỹ. Nội dung này đã được NHNN và Bộ Tài chính thống nhất trình Thủ tướng Chính phủ. Trong năm 2023, Vietcombank dự kiến xin ý kiến NHNN để trình Đại hội đồng cổ đông tiếp tục tăng vốn điều lệ từ toàn bộ lợi nhuận tích lũy còn lại của năm 2021 và các năm trước. Nội dung này đã được Thủ tướng Chính phủ, NHNN và Bộ Tài chính đồng ý về chủ trương. “Vietcombank rất mong nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện của Chính phủ, NHNN và các bộ, ban, ngành liên quan trong quá trình báo cáo, giải trình và xin phê duyệt của Quốc hội”, Chủ tịch Vietcombank bày tỏ.

Theo thống kê, tính đến tháng 10/2022, hệ số CAR của các ngân hàng quốc doanh nước ta chỉ đạt 9,04%. Mức này đang rất thấp so với các nước trong khu vực, như Philippines (16,29%), Singapore (17,2%), Malaysia (18,3%), Thái Lan (19,3%), Indonesia (23,3%). Hơn nữa, nhiều nước trong khu vực đã thực hiện Basel III, hoặc một phần Basel III, trong khi Việt Nam mới thực hiện Basel II. Hệ số CAR thấp sẽ ảnh hưởng tới khả năng cung ứng tín dụng của các NHTM nhà nước, qua đó làm hạn chế khả năng hỗ trợ cho doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều rủi ro như hiện nay. Đáng quan ngại hơn, tình trạng này nếu kéo dài sẽ khiến các NHTM Nhà nước khó có thể duy trì được vị thế chủ đạo của mình trong hệ thống các TCTD.

Một thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cũng cho rằng, tăng vốn cho các NHTM Nhà nước là vấn đề rất cần thiết. Bởi ngân hàng đứng vững sẽ hỗ trợ tốt nhất cho nền kinh tế. Với Agribank, việc ưu tiên tăng vốn càng quan trọng vì ngân hàng này đang phục vụ chủ yếu lĩnh vực tam nông – khu vực trọng yếu của nền kinh tế. Nếu được tăng vốn, Agribank sẽ cung ứng một lượng lớn vốn rẻ ra nền kinh tế, giúp hàng triệu khách hàng có điều kiện phát triển kinh doanh. Khi khách hàng hoạt động tốt, ngân hàng kinh doanh hiệu quả, doanh thu tốt lại tăng nộp thuế cho nhà nước.

Thậm chí có chuyên gia ngân hàng cho rằng, nếu coi ngân sách là một khoản đầu tư thì đầu tư cho NHTM nhà nước là khoản sinh lời tốt nhất. Trong khi vốn ngân sách đầu tư vào nhiều dự án thua lỗ thì đầu tư vào Big 4 đều đặn sinh lời và hàng năm góp hàng nghìn tỷ đồng thuế cho ngân sách.