Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Kazuo Ueda

Các chuyên gia cho rằng chiến lược rút lui của người đứng đầu BoJ cũng sẽ cần một chút "may mắn", đặc biệt là trong bối cảnh những bất ổn toàn cầu, bao gồm xung đột ở Trung Đông và những lo ngại về việc liệu nền kinh tế Mỹ có thể hạ cánh mềm cũng như xu hướng tăng trưởng của Trung Quốc, sẽ ra sao.

Ý định của của ông Ueda được khắc họa lại dựa trên các cuộc phỏng vấn với sáu nguồn tin quen thuộc với BoJ, bao gồm cả các quan chức chính phủ có tương tác trực tiếp với ngân hàng trung ương.

Các nguồn tin cho biết ông Ueda sẽ đi theo ý tưởng mà ông đã "ấp ủ" trong 6 tháng nhiệm kỳ của mình tính đến nay, đó là dần dần hướng tới thoát khỏi chính sách nới lỏng trong khi vẫn duy trì quan điểm ôn hòa của người tiền nhiệm.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng Tư, ông Ueda hầu như lặp lại cam kết của người tiền nhiệm về việc giữ chính sách tiền tệ nới lỏng cho đến khi đạt được mục tiêu lạm phát 2% của BoJ.

Tuy nhiên, với lạm phát vượt quá 2% trong hơn một năm qua, ông Ueda đã dần dần loại bỏ các biện pháp kích thích kéo dài từ thời cựu Thống đốc Kuroda, bắt đầu bằng việc loại bỏ cam kết giữ lợi suất ở mức thấp vào tháng Tư.

Tuy nhiên, ông Ueda sẽ lưu ý đến những thách thức khi thực thi ý tưởng của mình vì ngay cả những yếu tố nhỏ cũng có thể khiến lợi suất trái phiếu tăng đột biến và làm đảo lộn kế hoạch hạ cánh mềm của BoJ.

“Thông điệp chính của BOJ hiện nay là duy trì chính sách nới lỏng, thậm chí nó có vẻ mâu thuẫn với những gì họ thực sự đang làm”, một nguồn tin giấu tên cho biết.

Một nguồn tin khác tiết lộ: “Với sự không chắc chắn về triển vọng kinh tế, BoJ có thể muốn đợi ít nhất đến mùa xuân năm sau để bình thường hóa chính sách. Nếu vậy, việc giữ nguyên hướng dẫn ôn hòa của BoJ là điều hợp lý”.

Rủi ro với đồng tiền nội tệ

Yếu tố gây áp lực lớn có thể là đồng yên yếu, qua đó đã đẩy giá nhập khẩu và chi phí sinh hoạt của các hộ gia đình tăng cao. Một số chuyên gia phân tích cho rằng nếu đồng yên tiếp tục mất giá, điều đó có thể làm tăng áp lực chính trị buộc BoJ phải thoát khỏi chính sách tiền tệ hiện tại sớm hơn mong muốn.

Tuy nhiên, các nguồn tin cho rằng do hiểu rõ thách thức của việc rút lui dựa trên kinh nghiệm của mình với tư cách là một người đã từng hoạch định chính sách cho BoJ, ông Ueda sẽ tiến hành thận trọng từng bước ngay cả khi phải trả giá bằng việc khiến đồng yên sụt giá.

“Điều quan trọng là họ muốn thực hiện chính sách nới lỏng, ngay cả khi phải trả giá, để bỏ lại hơn 30 năm giảm phát phía sau”, người đứng đầu bộ phận đa tài sản toàn cầu tại Nikko Asset Management, Robert Samson nói và thêm rằng: "Trong suy tính của họ, tôi cho rằng họ không muốn một kết thúc chóng vánh, nếu có thể thì họ sẽ thực hiện một cách từ từ".

Tuy nhiên, ông Ueda đã "không nhắm mắt làm ngơ" trước các yếu tố tác động của thị trường. Thực tế, khi lợi suất trái phiếu tăng lên, BoJ đã nâng trần lên 1% từ 0,5% vào tháng Bảy, mức trần được đặt ra cho lợi suất kỳ hạn 10 năm trong một sự điều chỉnh được lên kế hoạch cẩn thận nhằm kiểm soát đường cong lợi suất (YCC) - một chính sách đặt mục tiêu lợi suất ở khoảng 0%.

Trong một động thái khác hướng tới việc dỡ bỏ việc kiểm soát lợi suất, BoJ lại nới lỏng quyền kiểm soát vào thứ Ba bằng cách giảm xuống biên độ 1% làm tham chiếu thay vì mức trần cứng nhắc.

Các nguồn tin cho rằng sau khi rút khỏi chính sách YCC, trọng tâm tiếp theo của BoJ là chấm dứt chính sách lãi suất âm và đẩy lãi suất ngắn hạn về 0%, từ mức -0,1% hiện tại.

Việc thoát khỏi lãi suất âm sẽ có ý nghĩa quan trọng hơn việc chấm dứt kiểm soát lợi suất, vì điều đó có nghĩa là ngân hàng trung ương sẽ có quyền chủ động hơn trong việc điều chỉnh lãi suất và đánh dấu sự chuyển đổi sang lập trường chính sách trung lập hơn.

Vẫn còn nhiều rào cản

Các nguồn tin cho biết nhiều nhà hoạch định chính sách của BoJ nhận thấy thời điểm thực hiện động thái như vậy có thể xảy ra vào mùa xuân năm sau, khi có thông tin rõ ràng về việc liệu các cuộc đàm phán tiền lương hàng năm có thể dẫn đến việc tăng lương mạnh mẽ hay không.

Sự xoay chiều của BoJ, vốn vẫn là một ngoại lệ ôn hòa trong bối cảnh các ngân hàng trung ương toàn cầu tăng lãi suất mạnh mẽ, có thể làm rung chuyển thị trường khi khiến một lượng lớn vốn "hồi hương".

Ngay cả những dấu hiệu nhỏ từ BoJ về việc rút lui cũng có thể gây ra một đợt bán tháo trái phiếu, gây thiệt hại lớn cho các nhà đầu tư và làm tăng chi phí tài trợ cho khoản nợ công khổng lồ của Nhật Bản.

“Có rất nhiều rào cản cần giải quyết trước khi rút lui...", một nguồn tin cho biết và thêm rằng với cái giá phải trả cho việc tăng lợi suất được coi là quá cao, kịch bản có khả năng xảy ra nhất là BoJ sẽ chấm dứt YCC và lãi suất âm, nhưng vẫn giữ cam kết nới lỏng và can thiệp vào thị trường nếu lợi suất trái phiếu tăng đột ngột.

Nguy cơ đồng yên giảm giá mạnh và lạm phát vượt mục tiêu có thể khiến BoJ có ít thời gian hơn để thực hiện ý định của mình.

“BoJ có thể không đủ khả năng chờ đợi lâu như vậy vì tình hình liên quan đến lạm phát có thể thay đổi mạnh mẽ. BoJ không còn nhiều thời gian nữa, có lẽ thống đốc Ueda đang tìm kiếm một thời điểm phù hợp cho các hành động tiếp theo”, cựu quan chức ngân hàng trung ương, Hiromi Yamaoka nói.