Chính sách tiền tệ: Linh hoạt và kiên định

Kể từ kỳ họp Quốc hội khóa XV lần thứ 3, bối cảnh kinh tế thế giới thay đổi nhanh chóng. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tăng lãi suất liên tục 11 lần, đưa mức tăng tổng cộng lên 5,25%, tạo áp lực lên nhiều đồng tiền khác, bao gồm cả VND. Đồng thời, rủi ro tài chính toàn cầu gia tăng khi nhiều ngân hàng lớn tại Mỹ và châu Âu đóng cửa, kết hợp với tình trạng nợ công cao ở nhiều quốc gia.

Tại Việt Nam, thị trường tài chính cũng đối diện thử thách lớn, như sự kiện rút tiền hàng loạt tại SCB vào tháng 10/2022, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý thị trường. Trong giai đoạn khó khăn này, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt để đạt các mục tiêu: kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng.

Theo đó về điều hành lãi suất, cuối năm 2022, NHNN đã điều chỉnh tăng lãi suất điều hành thêm 0,8-2% để ổn định tỷ giá và hệ thống tài chính. Đến năm 2023, để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, lãi suất lại giảm liên tục 4 lần với mức giảm 0,5-2%. Trong 10 tháng đầu năm 2024, NHNN tiếp tục duy trì lãi suất thấp và chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, giúp giảm lãi suất cho vay.

Về tỷ giá, trước sự biến động của đồng USD, NHNN duy trì biên độ dao động +/-5% và can thiệp khi cần thiết để giữ ổn định thị trường ngoại hối. Tỷ giá USD/VND được điều hành linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường.

Về điều hành tín dụng, trong giai đoạn 2022-2024, NHNN đã điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng để phù hợp với tình hình thực tế, duy trì ở mức 14-15% mỗi năm, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và các động lực tăng trưởng. Đồng thời, NHNN kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực rủi ro cao như bất động sản và chứng khoán để đảm bảo an toàn tín dụng.

Nhờ những nỗ lực trên, lạm phát được kiểm soát, với CPI bình quân năm 2022 và 2023 lần lượt ở mức 3,15% và 3,25%, thấp hơn nhiều nước trong khu vực. Tăng trưởng GDP năm 2022 đạt 8,12%, và 2023 đạt 5,05%. Trong 9 tháng đầu năm 2024, GDP tăng 6,82%, cao hơn kỳ vọng. Mặt bằng lãi suất giảm khoảng 2,5% trong năm 2023 và tiếp tục xu hướng giảm trong năm 2024.

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, việc điều hành chính sách tiền tệ vẫn đối diện không ít thách thức. NHNN Việt Nam cho biết sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến thị trường và phối hợp với các chính sách tài khóa và vĩ mô để điều hành chính sách tiền tệ một cách chủ động và linh hoạt, nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát.

NHNN đã điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng để phù hợp với tình hình thực tế, duy trì ở mức 14-15% mỗi năm, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh

Hỗ trợ vay vốn, giảm lãi suất sau COVID-19 và thiên tai

Đặc biệt, ngành Ngân hàng đã nỗ lực trong việc hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn sau đại dịch COVID-19 và các đợt thiên tai, góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và phục hồi kinh tế toàn diện.

NHNN đã triển khai hàng loạt giải pháp nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng chính thức, giảm mặt bằng lãi suất và hạn chế tín dụng đen. Đặc biệt, các quy định mới cho phép vay vốn qua phương tiện điện tử đã giúp đơn giản hóa thủ tục và đẩy nhanh quá trình phê duyệt tín dụng.

Bên cạnh đó, các chương trình tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ được triển khai mạnh mẽ. Chương trình cho vay ưu đãi 120.000 tỷ đồng cho các dự án nhà ở xã hội và cải tạo chung cư cũ thu hút 9 NHTM tham gia với tổng số tiền đăng ký 145.000 tỷ đồng. Ngoài ra, NHNN đã phát triển các chương trình cho vay đặc thù khác, như cho vay liên kết sản xuất lúa gạo tại Đồng bằng sông Cửu Long và tín dụng hỗ trợ công nhân khu công nghiệp với tổng quy mô lên tới 20.000 tỷ đồng.

Trong việc khắc phục hậu quả dịch bệnh và thiên tai, NHNN đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ linh hoạt. Chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP giúp gần 2.300 khách hàng được tiếp cận vốn ưu đãi với tổng dư nợ hơn 61.000 tỷ đồng, dù việc thực hiện còn một số hạn chế. NHNN cũng ban hành các thông tư về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ để giúp khách hàng vượt qua khó khăn. Đến tháng 8/2024, khoảng 290.370 khách hàng đã được hỗ trợ cơ cấu lại nợ với tổng giá trị 249.705 tỷ đồng.

Trước những thiệt hại do thiên tai, đặc biệt là cơn bão số 3 vừa qua, NHNN đã ban hành các văn bản chỉ đạo, tổ chức các hội nghị trực tuyến với các tỉnh bị ảnh hưởng để tháo gỡ khó khăn. Đáng chú ý, 35 ngân hàng đã công bố các gói tín dụng hỗ trợ với quy mô lên tới 405.000 tỷ đồng, trong đó 300.000 tỷ đồng dành cho vay khôi phục sản xuất kinh doanh với lãi suất thấp hơn.

Tuy nhiên, dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, việc triển khai các chương trình hỗ trợ vẫn gặp không ít thách thức. Nguồn cung nhà ở xã hội còn hạn chế, nhiều dự án gặp vướng mắc pháp lý, và nguy cơ nợ xấu gia tăng khi nhiều khách hàng đối mặt với khó khăn do COVID-19 và thiên tai. Đặc biệt, địa hình phức tạp tại các khu vực chịu ảnh hưởng bởi bão gây khó khăn trong tiếp cận khách hàng và đánh giá thiệt hại.

Trước các khó khăn này, NHNN cho biết sẽ tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình vay vốn và tăng cường kết nối ngân hàng - doanh nghiệp để giải quyết các vấn đề kịp thời. Đồng thời, NHNN kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định giữ nguyên nhóm nợ và trích lập dự phòng rủi ro cho các khoản nợ bị ảnh hưởng bởi thiên tai, nhằm giảm áp lực tài chính cho khách hàng.

Những giải pháp trên thể hiện nỗ lực của NHNN trong việc ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn và xây dựng nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế bền vững trong thời gian tới.