Đại biểu Quốc hội Phạm Đức Ấn phát biểu tại tổ

Đại biểu Phạm Đức Ấn (Đoàn TP. Hà Nội) cho rằng, tăng vốn điều lệ cho Vietcombank là rất quan trọng bởi ngân hàng này đóng vai trò chủ chốt trong hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Vietcombank là một trong bốn ngân hàng thương mại nhà nước cùng với BIDV, VietinBank và Agribank chiếm tới 41,5% dư nợ toàn hệ thống. Các ngân hàng này luôn đi đầu trong việc thực thi chính sách tiền tệ, đóng vai trò "cầu thủ" quan trọng của Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước trong điều tiết thị trường. Tuy nhiên hiện nay, vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại nhà nước, bao gồm Vietcombank, còn thấp hơn so với một số ngân hàng thương mại cổ phần. Mặc dù dư nợ chưa bằng một nửa một số ngân hàng lớn nhưng VPBank, Techcombank, ACB lại có vốn điều lệ lần lượt là 79.000 tỷ đồng, hơn 70.000 tỷ đồng và 44.000 tỷ đồng. Trong khi đó, các ngân hàng thương mại nhà nước như Vietcombank hoạt động rất hiệu quả với tỷ suất lợi nhuận tốt, vừa thực thi chính sách tiền tệ, vừa mang lại lợi ích kinh tế nhưng vốn điều lệ lại khá thấp.

Trong khi đó, Luật các Tổ chức tín dụng quy định tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là 8%, được tính bằng vốn tự có (chủ yếu từ vốn điều lệ) chia cho tài sản có rủi ro. Với tốc độ tăng trưởng tín dụng 10-15% mỗi năm, Vietcombank cần tăng vốn điều lệ để đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn, duy trì thị phần và vị thế chủ đạo trên thị trường.

Hiện nay, việc tăng vốn điều lệ cho các ngân hàng thương mại nhà nước còn gặp nhiều khó khăn. Agribank là ngân hàng 100% vốn nhà nước, lợi nhuận hàng quý phải nộp vào ngân sách nên việc xin tăng vốn rất phức tạp. Các ngân hàng thương mại cổ phần được giữ lại lợi nhuận chưa chia để tái đầu tư, trong khi các ngân hàng nhà nước phải trải qua nhiều thủ tục hành chính rườm rà.

Để Vietcombank có thể tiếp tục phát triển, đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng và thực hiện vai trò chủ đạo, cần có cơ chế tăng vốn điều lệ linh hoạt và hiệu quả hơn. Thay vì phải thực hiện các thủ tục xin tăng vốn phức tạp, tốn thời gian như hiện nay, nên có cơ chế cho phép các ngân hàng thương mại nhà nước được chủ động tăng vốn điều lệ hàng năm dựa trên kết quả hoạt động kinh doanh. Điều này sẽ giúp Vietcombank nói riêng và các ngân hàng thương mại nhà nước nói chung hoạt động hiệu quả hơn, góp phần ổn định và phát triển kinh tế đất nước.

Đại biểu Nguyễn Việt Hà (Đoàn Tuyên Quang) cũng đánh giá cao báo cáo của Chính phủ và thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội về việc đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank. Đại biểu cho rằng, việc tăng vốn cho Vietcombank là phù hợp.

Vietcombank là ngân hàng thương mại cổ phần do Nhà nước sở hữu 74,8% vốn điều lệ. Số liệu về quy mô về tổng tài sản, nguồn vốn, dư nợ theo báo cáo của Chính phủ đều rất tốt, đặc biệt dù quy mô dư nợ lớn nhưng tỷ lệ nợ xấu của Vietcombank đạt 0,99%. Lợi nhuận trước thuế năm 2023 là 40.456 tỷ đồng. Nộp ngân sách từ 2021-2023 khoảng 29.000 tỷ đồng; giai đoạn 2019-2023, Vietcombank luôn được đánh giá xếp loại A.

Đại biểu Nguyễn Việt Hà

Vietcombank là 1 trong 4 ngân hàng thương mại nhà nước lớn nhất hiện nay, là 1 trong 4 ngân hàng đóng vai trò dẫn dắt, công cụ để Đảng, Nhà nước điều hành thị trường tiền tệ, trong đó có nhiệm vụ đặc biệt quan trọng là ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế, trong đó có tín dụng nhiều dự án quan trọng quốc gia với nhu cầu vốn đặc biệt lớn, khơi thông cung cấp vốn và các dịch vụ thanh toán cho nền kinh tế.

Đặc biệt, ngày 23/9/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết phê duyệt Phương án chuyển giao bắt buộc một tổ chức tín dụng yếu kém cho Vietcombank. Đây là giải pháp thực hiện theo chủ trương của Bộ Chính trị nhằm cơ cấu, sắp xếp lại các tổ chức tín dụng yếu kém, hướng tới đảm bảo an toàn cho hệ thống tổ chức tín dụng và ổn định kinh tế vĩ mô. Khi Vietcombank triển khai tiếp nhận chuyển giao bắt buộc này thì sẽ rất cần tăng năng lực tài chính, đặc biệt là vốn điều lệ để đủ nguồn lực hỗ trợ tài chính cũng như để mở rộng tín dụng làm cơ sở chuyển giao một phần dư nợ cho tổ chức tín dụng yếu kém. Bà Hà đánh giá đây là một lý do rất quan trọng cần để tăng vốn điều lệ cho Vietcombank.

Tuy nhiên, vốn điều lệ hiện nay của Vietcombank so với 1 số tổ chức tín dụng khác còn thấp, hiện của Vietcombank là 55.891 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với VPBank (79.339 tỷ đồng), Techcombank (70.450 tỷ đồng) và không có sự cách biệt lớn so với một số ngân hàng thương mại cổ phần khác như MB (52.871) tỷ đồng, ACB (44.667 tỷ đồng), SHB (36.629 tỷ đồng).

Trong khi đó, Luật các Tổ chức tín dụng hiện hành có quy định giới hạn về cấp tín dụng cho 1 khách hàng và 1 khách hàng và người liên quan. Nếu vốn điều lệ của Vietcombank không được tăng cường thì sẽ ảnh hưởng đến việc cấp vốn theo quy định này. Ngoài ra, theo Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng năm 2030 thì Vietcombank đang phấn đấu vươn ra khu vực để nằm trong top 100 ngân hàng lớn nhất khu vực Châu Á về tổng tài sản. Tuy nhiên hiện nay, vốn điều lệ, tổng tài sản của Vietcombank đang khá thấp so với các ngân hàng trong khu vực và quốc tế.

Một khó khăn nữa của Vietcombank là tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (hệ số CAR). Theo báo cáo của Chính phủ thì CAR riêng lẻ của Vietcombank tại ngày 31/12/2023 là 11,05%, CAR hợp nhất là 11,39%. Tỷ lệ CAR của Vietcombank đảm bảo tuân thủ yêu cầu tối thiểu theo quy định của Luật các Tổ chức tín dụng (8%), tuy nhiên đang ở mức thấp hơn so với nhóm các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam (VPBank là 12-13%, Techcombank là 13-15%), thấp hơn nhiều so với các ngân hàng trong khu vực châu Á và Đông Nam Á.

Hơn nữa, tỷ lệ CAR này phụ thuộc lớn vào phần lợi nhuận sau thuế, sau trích lập các quỹ mà Vietcombank đang giữ lại (khoảng 50% vốn tự có), phụ thuộc một phần vào trái phiếu tăng vốn (khoảng 5% vốn tự có), tỷ lệ này vậy là cao nhưng lại không bền vững.

Trường hợp Vietcombank phải tiếp tục chia cổ tức bằng tiền mặt đối với toàn bộ phần lợi nhuận sau thuế, sau trích lập các quỹ này mà không được trả cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn điều lệ theo đề xuất thì tỷ lệ vốn cấp 1 và CAR giảm xuống mức 5,64% và 6,28%, không đáp ứng mức tối thiểu của Luật các Tổ chức tín dụng, theo đó hệ luỵ là Vietcombank có thể giảm gần 280 nghìn tỷ đồng dư nợ để đảm bảo hệ số CAR đạt 8%, việc cung cấp vốn cho nền kinh tế sẽ bị ảnh hưởng. Do vậy, việc tăng vốn cho Vietcombank là rất cần thiết.

“Việc tăng vốn cho Vietcombank không ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước do phần lợi nhuận còn lại luỹ kế đến năm 2018 và năm 2021 của Vietcombank là lợi nhuận còn lại sau khi đã nộp thuế, trích lập các quỹ và chia cổ tức bằng tiền mặt, hiện được hạch toán, theo dõi tại Vietcombank và không phải khoản mục thu ngân sách nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước”, bà Hà cho hay.

Về cơ sở pháp lý, theo báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế là rất đầy đủ và đảm bảo. Kế hoạch tăng vốn của Vietcombank đã được các cổ đông trong đó có cổ đông chiến lược MIZUHO (chiếm 15% vốn điều lệ) đồng thuận.

“Tôi nhất trí với đề nghị của Chính phủ về việc đưa nội dung đồng ý đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV”, đại biểu Nguyện Việt Hà phát biểu.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn TP. Hà Nội) cho rằng, việc tăng vốn điều lệ cho Vietcombank là đúng đắn vì ngân hàng cần tăng vốn tự có để đảm bảo hệ số an toàn vốn (CAR). Hiện tại, CAR của Vietcombank khoảng 11%, mục tiêu theo Basel III là 13% trở lên.

Đại biểu Hoàng Văn Cường

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ, hơn một nửa trong 11% CAR hiện nay không phải vốn điều lệ mà là lợi nhuận chưa phân phối và các khoản tích lũy đầu tư. Số tiền này có thể chia cho cổ đông, nhưng nếu chia thì CAR sẽ giảm. Ngân hàng đề nghị chuyển số tiền này thành vốn tự có chưa phân phối để tăng vốn điều lệ.

“Tôi cho rằng đầu tư vào đây là cần thiết. Tổng số tiền đề nghị chuyển đổi là 27 nghìn tỷ đồng, so với tổng số tiền chưa phân phối là 97 nghìn tỷ đồng là rất nhỏ. Vậy tại sao lại đề xuất con số nhỏ như vậy? Lợi nhuận của năm 2022 là khoảng 21.000 tỷ đồng, năm 2023 khoảng 25.000 tỷ đồng. Như vậy, hai năm này tổng lợi nhuận để lại có thể chuyển thành vốn là rất lớn, nhưng chúng ta chỉ đề xuất chuyển 27.000 tỷ đồng của năm 2019, còn lại khoảng 46 nghìn tỷ của năm 2022 và 2023 tại sao không xử lý mà còn treo lại? Tôi nghĩ cần chuyển phần này thành vốn điều lệ để tăng vốn tự có”, ông Cường bày tỏ.

Cũng theo ông Cường, tăng vốn điều lệ cho Vietcombank để tăng hệ số CAR, nhưng thực chất ở đây là chúng ta đang lấy từ túi này bỏ sang túi kia, lấy từ lợi nhuận để lại chuyển thành vốn điều lệ. Như vậy, tổng vốn tự có không thay đổi. Việc lấy một phần tích lũy sang vốn điều lệ không làm thay đổi tổng vốn tự có, và do đó không thể tăng CAR.

Do vậy, bên cạnh việc đưa lợi nhuận của năm 2021, 2022, 2023 vào vốn, cần có một con đường khác để tăng vốn, đó là phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu để huy động vốn từ bên ngoài. Cứ lấy túi này bỏ túi kia thì tổng vốn vẫn thế.

Thứ ba, đây là lần thứ hai tôi thấy một ngân hàng quốc doanh xin tăng vốn điều lệ bằng cách chuyển lợi nhuận tích lũy thành vốn. Lần trước là Agribank, lần này là Vietcombank. Họ đầu tư có lãi, tích lũy lại, bây giờ phải xin Quốc hội để chuyển thành vốn.

“Năm 2019 và 2020, lợi nhuận ít, Chính phủ tự quyết định chuyển thành vốn điều lệ luôn, không phải xin. Năm 2022 và 2023, lãi nhiều (hơn 20.000 tỷ, Nhà nước giữ 74%), Chính phủ lại không tự quyết định được mà phải xin Quốc hội. Tôi cho rằng đây là vấn đề rất vô lý. Tiền của doanh nghiệp, họ muốn chuyển làm gì là chuyện của doanh nghiệp, của Chính phủ quyết định, tại sao lại cứ phải xin. Vấn đề này đặt ra yêu cầu phải sửa đổi Luật Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Nếu không, tình trạng này sẽ kiềm chế, kìm hãm doanh nghiệp phát triển”, ông Cường phát biểu.