Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử, tổng nhu cầu về vàng vượt hơn 100 tỷ USD do các khoản đầu tư mạnh mẽ trong bối cảnh giá vàng tăng cao kỷ lục. Nhu cầu đầu tư vàng trên toàn cầu tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái lên 364 tấn do sự thay đổi về nhu cầu đối với các quỹ giao dịch hoán đổi vàng (ETF) chủ yếu từ các nhà đầu tư phương Tây.

Trong khu vực ASEAN, mức độ quan tâm của các nhà đầu tư với vàng gia tăng. Tiêu thụ vàng tại Thái Lan, Indonesia và Malaysia đều ghi nhận mức tăng trưởng hai chữ số theo từng năm. Đáng chú ý, Việt Nam ghi nhận ngoại lệ trong quý III/2024 khi chứng kiến mức giảm 33% theo quý và mức giảm 10% theo năm về nhu cầu vàng miếng và vàng xu. Cầu vàng trang sức tại Việt Nam giảm 15% so với quý trước và giảm 13% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Hội đồng vàng thế giới, sự sụt giảm về nhu cầu vàng tại Việt Nam có thể là do giá vàng tăng mạnh, đạt đỉnh lịch sử làm hạn chế hoạt động mua mới. Nếu tính từ cuối năm ngoái đến thời điểm này giá vàng hiện tăng tới 50%. Mức tăng này hiếm khi xảy ra trong lịch sử. Nguyên nhân giá vàng tăng trong thời gian vừa qua được chuyên gia tài chính Phan Dũng Khánh đưa ra đó là đến từ tình hình bất ổn trên thế giới, căng thẳng tại Trung Đông, Đông Âu… hết sức phức tạp khiến nhà đầu tư lựa chọn trú ẩn vào tài sản như vàng, tiết kiệm… Bên cạnh đó, xu hướng đa dạng hoá đầu tư vào các kênh ở trên thế giới trong bối cảnh có quá nhiều bất ổn về địa chính trị, kinh tế khiến giá vàng tăng. Ngoài ra, việc các NHTW và tổ chức mua vàng nhiều năm qua cũng tạo lực đẩy cho vàng.

Ngoài giá vàng tăng mạnh, giới chuyên môn nhận định lý do nữa khiến vàng cũng bớt “lấp lánh” đối với người dân Việt Nam là các cơ quan quản lý chặt chẽ thị trường. Trong báo cáo gửi tới Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, căn cứ các quy định pháp luật hiện hành, NHNN đã phối hợp cùng các bộ, ngành và các địa phương triển khai tổng thể các giải pháp để xử lý tình trạng chênh lệch giá vàng cao, ổn định thị trường vàng, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Cụ thể, chỉ đạo NHNN các địa phương phối hợp với các cơ quan chức năng tăng cường công tác nắm tình hình, kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động kinh doanh vàng tại địa phương; Yêu cầu các TCTD, các doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; thực hiện chế độ hóa đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật. Song song với đó, NHNN đề nghị Bộ Công an, Bộ Công thương, Bộ Tài chính tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát… theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật như buôn lậu vàng qua biên giới, thao túng, trục lợi… gây mất ổn định thị trường vàng.

Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và NHNN trong quản lý thị trường vàng thời gian qua. So với đầu năm, giá vàng thế giới đã tăng 37,5% trong khi giá vàng trong nước chỉ tăng 19,5% cho thấy có sự ổn định nhất định.

Các chuyên gia cũng ghi nhận sự tích cực từ khi NHNN triển khai phương án mới bình ổn thị trường vàng, giá vàng miếng SJC và thế giới đã tiệm cận với nhau, thu hẹp cách biệt 18-20 triệu đồng/lượng trước đó xuống chỉ chênh khoảng 5-7%. Mức chênh lệch trên được đánh giá là phù hợp. Giá vàng nhẫn 9999 cũng về sát với giá vàng miếng SJC.

Trước sự quyết liệt trong quản lý thị trường vàng, cùng với việc giá vàng đang ở mức cao, các chuyên gia cũng khuyến nghị người dân nên cân nhắc kỹ khi đầu tư mua vàng vào thời điểm này để tránh bị “đu đỉnh”. Chuyên gia Phan Dũng Khánh phân tích, giá vàng sẽ khó tăng mạnh sau khi liên tục phá kỷ lục trong thời gian qua. Thông thường, trong 1 chu kỳ tăng giá của vàng, mức tăng chỉ 20-30% trong một năm. Đồng thời, trong trường hợp NHTW các nước dừng mua vàng; tình hình địa chính trị ở Trung Đông lắng dịu; hay động thái chốt lời của các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân đã mua ở vùng giá thấp xảy ra đồng loạt… có thể sẽ khiến vàng “quay xe” giảm. Vì vậy theo ông Khánh, nhà đầu tư cần lưu ý điều này để cân nhắc có nên mua vào thời điểm này nữa hay không. Nếu đã có vàng trước đó từ nắm giữ hoặc mua vàng với tầm nhìn dài hạn 3-5 năm có thể cân nhắc, còn mua vàng để “lướt sóng” với kỳ vọng tăng giá mạnh tiếp theo là rất khó.