Đối mặt với nhiều thách thức lớn

Tại Diễn đàn “Tái định vị doanh nghiệp để phát triển bền vững” do tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều 23/3/2023, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, các doanh nghiệp đang trải qua giai đoạn khó khăn lớn hậu COVID-19 và biến động chung của thế giới. Đặc biệt, chỉ hơn 2 tháng đầu năm 2023 đã chứng kiến số lượng lớn các doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Nếu năm 2022, bình quân mỗi tháng có khoảng 12 nghìn doanh nghiệp phải rời khỏi thị trường, thì trong 2 tháng đầu năm nay, bình quân mỗi tháng có tới hơn 25 nghìn doanh nghiệp rời khỏi thị trường.

Trước những thách thức mới, doanh nghiệp cần định vị lại các giá trị cốt lõi như năng lực cạnh tranh, năng lực công nghệ, cung cách quản trị của đơn vị mình. Cơ hội luôn có nếu doanh nghiệp kịp thời nắm bắt, hòa nhịp vào các xu thế mới, tranh thủ các động lực tăng trưởng từ kinh tế xanh và chuyển đổi số, thu hút các nguồn lực đầu tư. Muốn vậy, phải có tầm nhìn khác đi, từ mục tiêu phát triển, vị thế của doanh nghiệp trong ngành nói riêng và trong tổng thể của một nền kinh tế nói chung, nhìn nhận lại cả về năng lực công nghệ, cung cách quản trị...

Toàn cảnh diễn đàn

Trong bối cảnh đó, cộng đồng doanh nghiệp rất cần sự quan tâm đúng lúc, hiệu quả của các cơ quan chức năng. Với vai trò của mình, VCCI sẽ tiếp tục nắm chắc tình hình, kịp thời hỗ trợ các doanh nghiệp vượt khó, phục hồi phát triển. Cùng với đó, VCCI cũng sẽ đề xuất, xây dựng, triển khai các chương trình, dự án, đề án, nhiệm vụ quốc gia về cải thiện môi trường kinh doanh; góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Theo bà Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương, tình hình lạm phát ở nhiều quốc gia sẽ diễn biến khó lường hơn và ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế Việt Nam. Bên cạnh đó, là những diễn biến địa-chính trị và kinh tế không khả quan của thị trường thế giới. Trong năm 2023 và những năm tiếp theo, các doanh nghiệp Việt sẽ phải đối mặt với một số khó khăn chính.

Thứ nhất, trên bình diện chung, tăng trưởng chậm lại ở những thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như Hoa Kỳ, Trung Quốc và khu vực Đồng tiền chung châu Âu

(Eurozone) có thể ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Đã xuất hiện tình trạng suy giảm các đơn hàng xuất khẩu, đặc biệt trong các ngành may mặc, da giày…vốn là những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam. Thứ hai, một số thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam đang chuyển dần sang áp dụng các tiêu chuẩn phát triển bền vững một cách chặt chẽ hơn. Chẳng hạn cuối tháng 3/2022, Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất đối với Chiến lược Dệt may mới của EU, là một phần trong kế hoạch hành động lớn hơn về một nền kinh tế tuần hoàn. Thứ ba, khoảng 97-98% doanh nghiệp Việt Nam có quy mô vừa và nhỏ, thậm chí là siêu nhỏ nên vấn đề tiếp cận vốn của doanh nghiệp vẫn tiếp tục gặp nhiều trở ngại; Trong khi những khó khăn trên thị trường chứng khoán và thị trường trái phiếu thời gian vừa qua cũng làm giảm đáng kể khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp thông qua các kênh này. Thứ tư, là những thách thức trong việc bảo đảm chất lượng lao động, góp phần tăng năng suất và thích ứng với yêu cầu làm việc trong bối cảnh mới.

Bà Trần Thị Hồng Minh cho rằng, để giải quyết các thách thức nêu trên, cần nâng cao chất lượng tư vấn, nhận thức cho doanh nghiệp để chuyển đổi và thích ứng với tình hình mới. Bên cạnh đó, Chính phủ cần tạo không gian hơn nữa cho các mô hình kinh tế mới một cách bền vững; thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bền vững thông qua giảm phát thải gắn với ứng dụng khoa học công nghệ; tiếp tục tháo gỡ khó khăn về tiếp cận vốn cho doanh nghiệp. Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh huy động và sử dụng nguồn lực, tạo động lực phát triển sản xuất, kinh doanh. Và quan trọng, việc duy trì, củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá tiếp tục là những ưu tiên hàng đầu để hỗ trợ và tạo sự yên tâm cho doanh nghiệp.

Định vị lại để tăng trưởng

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong “nguy” luôn có “cơ”. Tại diễn đàn, các nhà quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp cũng đã đưa ra các giải pháp để doanh nghiệp phát triển bền vững. Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp Hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC), từ giữa năm 2022, thị trường bất động sản “đóng băng” và tiếp tục khủng hoảng sang năm 2023 vì nhiều lý do, các chủ đầu tư không bán được hàng, dòng tiền bị ách tắc khiến các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức. Trước thực trạng đó, VACC cho rằng để tái định vị giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, thì khâu đầu tiên cũng là khâu then chốt nhằm xây dựng hệ thống khung pháp lý để bảo vệ quyền lợi cho các nhà thầu xây dựng trong quan hệ kinh tế với các chủ đầu tư trong lĩnh vực hợp đồng. Các doanh nghiệp xây dựng cần đánh giá lại kế hoạch sản xuất kinh doanh trong năm 2023 trong bối cảnh còn nhiều khó khăn như hiện nay.

Có thể thấy, trong năm 2023, các doanh nghiệp trong hầu hết các ngành nghề đều phải định vị lại để thích ứng với tình hình mới. Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam cho biết, hiện nay ngành gỗ có trên 6.000 doanh nghiệp (bao gồm cả 800 doanh nghiệp FDI), sử dụng trên 500 nghìn lao động… Trong những năm qua, mức tăng trưởng được duy trì trên 2 con số. Đây là tín hiệu tích cực đối với hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu. Tuy nhiên thách thức đối với các doanh nghiệp ngành gỗ còn đang rất lớn, nhất là vấn đề truy xét về xuất xứ nguyên liệu… Vì vậy, trong thời gian tới, để tái định vị, các doanh nghiệp ngành gỗ cần xây dựng chuỗi liên kết theo chiều sâu; đổi mới thiết bị công nghệ theo hướng kinh tế xanh, thương mại xanh; tăng cường trách nhiệm giải trình chế biến gỗ theo hướng kinh tế tuần hoàn, đảm bảo truy xuất nguồn gốc; tăng cường năng lực thiết kế, xây dựng thương hiệu gỗ Việt; thúc đẩy thương mại điện tử đa dạng hóa thị trường...