Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế của VCCI cho biết, với tinh thần cùng quan tâm đến bảo vệ môi trường, đến kinh tế tuần hoàn và tuân thủ pháp luật, VCCI cùng các hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng mong muốn được chia sẻ và đóng góp các ý kiến xây dựng để có một dự thảo định mức chi phí tái chế (Fs) phù hợp nhất, khả thi nhất cho cả mục tiêu bảo vệ môi trường và sản xuất, tiêu thụ bền vững.

Nếu không có Fs phù hợp thì sẽ không thể triển khai yêu cầu nhà sản xuất có trách nhiệm trong việc thu gom, xử lý, tái chế sản phẩm (EPR).

Đại diện Hiệp hội đồ uống nêu lên lo lắng vì mức chi phí tái chế không hợp lý

Theo các Hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp còn những lo lắng đáng kể về nhiều đề xuất Fs trong Dự thảo mà nếu được ban hành thì sẽ ảnh hưởng lớn tới môi trường kinh doanh và “sức khoẻ” của doanh nghiệp.

Dự thảo ngày 26/7/2023 quy định mức chi phí tái chế Fs trong dự thảo vẫn cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu là các nước rất phát triển và có chi phí đắt đỏ, như Fs của nhôm cao gấp 1,26 lần, của thủy tinh cao hơn 2,12 lần.

Bà Nguyễn Hồng Mỹ, Tổng thư ký Hiệp hội Nhựa VPA cho biết: “Riêng ngành nhựa, Việt Nam năm 2022 tiêu thụ 9,2 triệu tấn nguyên liệu nhựa, trong đó nhóm bao bì chiếm 38%, tương đương gần 3,5 triệu tấn.

Tuy nhiên, ngành tái chế nhựa Việt Nam mới bước vào giai đoạn đầu, đang gặp nhiều khó khăn. Ngành bao bì nhựa là ngành gia công với công nghệ đơn giản, dễ làm nên biên lợi nhuận rất thấp, chỉ xoay quanh khoảng 5%, hay khoảng 10 tỷ đồng/năm cho doanh nghiệp có quy mô trung bình 200 tỷ doanh số mỗi năm.

Với mức phí Fs như đề xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường thì chỉ riêng tiền đóng góp tái chế đã chiếm gần 40% lợi nhuận của doanh nghiệp. Lãi đã ít, đóng góp lại lớn, ngành nhựa Việt Nam đứng trước nguy cơ chưa kịp lớn đã teo tóp. Còn đối với bao bì kim loại, bao gồm nhôm, sắt, thép, đồng… thì năng lực tái chế của Việt Nam rất cao, các nhà tái chế chính thức đều đang có lãi lớn, dù chưa có hỗ trợ từ EPR.

“Do vậy, cần xem xét lại mức Fs cho phù hợp, không để hàng ngàn doanh nghiệp và toàn thể người tiêu dùng Việt nam phải đóng góp quá cao chỉ để hỗ trợ cho vài chục doanh nghiệp tái chế”, bà Mỹ nói.

Góp ý thêm cho dự thảo, bà Chu Thị Vân Anh, Phó chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), cho biết, với tinh thần ủng hộ Chính phủ trong việc bảo vệ môi trường cũng như thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp ngành đồ uống (bia, rượu, nước giải khát) cam kết thực hiện tốt nhất trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), chủ động nghiên cứu các giải pháp tái chế, xử lý bao bì đặc thù bao gồm nguyên liệu nhôm, thủy tinh, nhựa, giấy.

Tuy nhiên, theo bà Chu Thị Vân Anh, định mức chi phí tái chế Fs hiện nay đang còn nhiều bất cập nhất là các nghiên cứu tham vấn FS đang có kết quả khác nhau và độ tin cậy chưa cao và chưa phù hợp với thực tế ở Việt Nam, cụ thể: Fs cho bao bì nhôm là 6.180 đồng/kg, cao hơn gần 5 lần so với trung bình các nước là 1.250 đồng/kg.

“Định mức tái chế rất cao dẫn đến nguy cơ giá sản xuất và tiêu dùng tăng cao, gây khó khăn và ảnh hưởng tới sức cạnh tranh của doanh nghiệp, không phù hợp với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh và ổn định đời sống nhân dân” bà Vân Anh lo ngại.

Chính phủ đang lấy ý kiến của các doanh nghiệp cho dự thảo định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì.

Ông James Ollen, Giám đốc Điều hành của Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam TP.HCM (AmCham Việt Nam) cho rằng mức Fs trong dự thảo còn cao hơn nhiều mức trung bình Fs của 13 nước Tây Âu. Lưu ý rằng chi phí tái chế của EU chắc chắn cao hơn nhiều của Việt Nam vì nếu công nghệ tái chế như nhau thì do chi phí nhân công EU rất cao (lương tối thiểu ở Pháp là 1539 EUR ~ 40 triệu đồng/tháng, cao gấp 10 lần lương tối thiểu ở Việt Nam ở mức khoảng 4 triệu đồng/tháng), do vậy định mức Fs của Việt Nam nên thấp hơn của EU mới là hợp lý.

“Định mức chi phí tái chế cao sẽ dẫn đến việc giá cả hàng hóa tăng cao, gây khó khăn cho sản xuất-kinh doanh và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống người dân, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn như hiện nay. Fs cao bất hợp lý, theo chúng tôi, là do chưa theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, đó là chưa trừ đi giá trị vật liệu thu hồi được”, ông James Ollen cho biết.

Đại diện các hiệp hội doanh nghiệp chỉ ra rằng, nguyên nhân chính của dự thảo Fs cao bất hợp lý là chưa tính đúng, tính đủ, khi chưa trừ đi giá trị vật liệu thu hồi được theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, và Fs dự thảo chỉ là giá trị trung bình của 2 nghiên cứu có đề xuất Fs cao (của nhóm CGTV và Hiệp hội Tái chế), trong khi bỏ qua 2 nghiên cứu khác có đề xuất Fs thấp hơn của Đại học Kinh tế Quốc dân và của Liên minh Tái chế Việt nam PRO.

Theo các đơn vị, có nhiều loại bao bì có giá trị tái chế cao hơn chi phí tái chế như kim loại, giấy carton, nhựa cứng… đang được tái chế gần như hoàn toàn, không có nguy cơ đến môi trường, các nhà tái chế chính thức đều đang có lãi mà không cần phải hỗ trợ. Mức Fs cao của các vật liệu này khiến các doanh nghiệp và 100 triệu người dân đang khó khăn phải hỗ trợ cho vài chục nhà tái chế đang có lãi, trong khi không có lợi ích gì thêm cho môi trường, rõ ràng là chưa phù hợp.

Các Hiệp hội doanh nghiệp mong muốn các đơn vị dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ xem xét thấu đáo các ý kiến được nêu lên để điều chỉnh Fs cho hợp lý, và hoàn thiện các quy định nhằm triển khai chính sách EPR hiệu quả hướng tới kinh tế tuần hoàn, bảo vệ môi trường, và hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua khó khăn.