Từ ngày 1/8, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - châu Âu (EVFTA) có hiệu lực. Đây là nền tảng mới đem lại một cơ sở tốt cho việc mở rộng các cơ hội đầu tư và thương mại. Khi đi vào hiệu lực, EVFTA sẽ mang lại những tác động tích cực ngay lập tức cho các doanh nghiệp, của cả Việt Nam và châu Âu. Việc loại bỏ thuế quan song phương và thuế xuất khẩu, cùng với việc giảm các hàng rào phi thuế (NTBs) sẽ thúc đẩy thương mại song phương. Xuất khẩu của Việt Nam sang EU dự kiến sẽ tăng 15 tỷ Euro, ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam chia sẻ.

Trong 6 tháng đầu năm 2020, tuy bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, song khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển Việt Nam vẫn đạt trên 339 triệu tấn, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2019. Cục Hàng hải Việt Nam tin tưởng rằng, những con số kể trên sẽ còn gia tăng hơn nữa khi EVFTA chính thức có hiệu lực.

Cảng cạn Long Biên được chính thức đưa vào hoạt động từ 31/7

Khi hoạt động sản xuất và xuất nhập khẩu phát triển trở lại sẽ tạo đà cho doanh nghiệp logistics phát triển và mang lại giá trị gia tăng cao, làm nền tảng cho phát triển thương mại, xuất nhập khẩu. EVFTA có hiệu lực, hàng hóa đi sẽ EU nhộn nhịp, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt tiếp cận đối tác và thị trường logistics châu Âu. Tuy nhiên, cũng chỉ ở mức độ bắt tay với đối tác EU để lập đại lý mà chưa thể thâm nhập sâu vào chuỗi dịch vụ logistics của đối tác ngoại, do đội tàu container tại Việt Nam còn khá hạn chế về số lượng và kích thước, trong khi năng lực vận hành lại cũng là vấn đề lớn. Trong khi đó, có tới 90% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam được vận chuyển qua đường biển, ông Hoàng Hồng Giang cho biết thêm.

Hiện Việt Nam đã có những cảng lớn như cảng Cái Mép - Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu), cảng nước sâu Lạch Huyện (Hải Phòng) tiếp nhận được những tàu lớn trên 20.000 TEU chuyên chở hàng hóa giữa Việt Nam và châu Âu. Tuy nhiên, khi Việt Nam tham gia hiệp định lớn như EVFTA và tiếp cận thị trường rộng lớn như EU - nơi có bề dày kinh nghiệm và những doanh nghiệp hàng đầu thế giới về phát triển cảng và vận tải biển, thì hàng hóa theo tuyến vận tải biển Việt Nam - châu Âu chủ yếu vẫn do đội tàu nước ngoài đảm nhận và thị phần của đội tàu biển Việt Nam trong tuyến này chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ, do tàu đóng theo thế hệ cũ nên bị từ chối vào cảng châu Âu. Đây lại trở thành thách thức lớn với các công ty vận tải biển Việt Nam.

Theo các chuyên gia, xu hướng vận tải biển bằng container trên thế giới ngày càng rõ nét. Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc. Để tận dụng tối đa EVFTA trong phát triển ngành dịch vụ hàng hải, logistics, nhất là trong bối cảnh nhiều nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng dịch chuyển sản xuất ra bên ngoài Trung Quốc, các doanh nghiệp EU đề xuất Việt Nam nên thực hiện đóng mới container dung tích lớn từ 15.000 - 20.000 TEU tại Việt Nam. Điều này được Cục Hàng hải Việt Nam hoan nghênh và ủng hộ.

Nhằm tháo gỡ những khó khăn trên, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) và Cục Hàng hải Việt Nam đã ký kết biên bản ghi nhớ về quan hệ đối tác trong lĩnh vực hàng hải, tạo tiền đề vững chắc cho cơ hội hợp tác hàng hải Việt Nam - EU.

Ông Lennart Janssen - Chủ tịch Tiểu ban Vận tải và hậu cần thuộc EuroCham cho biết, việc mở rộng thực thi cam kết về logistics và vận tải biển trong EVFTA sẽ làm tăng quy mô thị trường và kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai bên.

Theo đó, EU đồng ý mở dịch vụ hậu cần cho các công ty Việt Nam trong khi Việt Nam cho phép các công ty dịch vụ vận tải biển của EU cung cấp dịch vụ xuyên biên giới cho khách hàng Việt Nam không giới hạn, bao gồm cả vận tải hành khách. Đây là điểm thuận lợi đáng kể hơn cả các cam kết cơ bản trong WTO. Ở chiều ngược lại, Việt Nam đồng ý mở cửa 4 nhóm dịch vụ hỗ trợ vận tải đường biển, gồm: dịch vụ đại lý hàng hải, thủ tục thông quan, kho container và bốc xếp hàng hóa. Đồng nghĩa, EVFTA còn đang mở ra cơ hội hợp tác rộng lớn hơn giữa EU và Việt Nam trong lĩnh vực chia sẻ thông tin, chuyên môn, thực tiễn tốt nhất, bí quyết và công nghệ từ góc độ kinh doanh, từ đó thúc đẩy hợp tác toàn diện EU - Việt Nam trong lĩnh vực logistics.

Cùng với đó, một trong nhiều khuyến nghị được EuroCham nêu ra là tình trạng thiếu kho bãi/khu đất hậu cần để tạo điều kiện phát triển các trung tâm phân phối/hậu cần có chất lượng, đặc biệt là khu vực ngoại ô Hà Nội và TP.HCM.

Để cải thiện tình trạng trên, mới đây cảng cạn Long Biên (do Công ty cổ phần Hateco logistics làm chủ đầu tư), đặt tại số 1 Huỳnh Tấn Phát, Khu công nghiệp Sài Đồng B, Long Biên, Hà Nội đã chính thức ra mắt và đưa vào hoạt động.

Cảng có tổng diện tích 120.000m2, với năng lực thông quan đến khoảng 135.000 TEUs/năm, được quy hoạch khoa học và trang bị hệ thống máy móc thiết bị hiện đại, hoạt động 24/7, kỳ vọng sẽ là cánh tay nối dài với hệ thống cảng biển, cảng hàng không và cửa khẩu đường bộ từ Bắc vào Nam; cách cảng Hải Phòng 100km, cảng Lạch Huyện 122km, cách sân bay quốc tế Nội Bài 26km, biên giới Trung Quốc 126km. Là cửa ngõ tập trung các khu công nghiệp trọng điểm phía Bắc, giao thông thuận lợi, dễ dàng kết nối với các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Thái Nguyên...

Về lâu dài, để đảm bảo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thương mại và logistics theo kịp tốc độ triển khai của EVFTA, Tổng cục Hàng hải Việt Nam tiếp tục kiến nghị Bộ Giao thông - Vận tải và Chính phủ cần có chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút các tàu trên 20.000 TEU vào các cảng biển lớn của Việt Nam. Đi kèm với đó là nâng cao hiệu quả khai thác các cảng biển. Cần có chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam nâng cao năng lực đội tàu như: vay vốn đầu tư đóng mới, dành thị phần nhất định (khoảng 30%) hàng hóa xuất nhập khẩu từ châu Âu vào Việt Nam cho đội tàu Việt Nam…