Các quốc gia sẽ thu phần thuế chênh lệch lên tới hơn 12 nghìn tỷ đồng

Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một cải cách thuế tiến bộ nhằm hạn chế thực trạng nhiều công ty lớn lập kế hoạch giảm thiểu thuế bằng cách chuyển lợi nhuận sang các thiên đường thuế, hay hoạt động kinh doanh qua nền tảng số xuyên quốc gia mà không hiện diện vật lý.

Nếu các quốc gia có công ty mẹ đều thực thi thuế tối thiểu toàn cầu thì các quốc gia này sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng hơn 12.000 tỷ đồng. Như vậy, các biện pháp ưu đãi thuế sẽ không còn nhiều tác dụng, từ đó đặt ra thách thức không nhỏ đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam.

Những thông tin đáng chú ý đã được đưa ra bàn thảo tại Hội thảo khoa học với chủ đề: “Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu: Kinh nghiệm áp dụng của các quốc gia, dự kiến tác động và khuyến nghị giải pháp cho Việt Nam”, diễn ra ngày 18/4, do Bộ Tài chính tổ chức.

Hiện nay, hầu hết các nước thuộc Liên minh châu Âu, Thuỵ Sỹ, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Indonesia, Hongkong, Australia… đã xác nhận sẽ áp dụng quy tắc thuế suất tối thiểu 15%, bắt đầu từ năm 2024. Trong khi đó, Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản… đang là các nước có số vốn đầu tư nước ngoài lớn vào Việt Nam và đây sẽ là các quốc gia có nhiều doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính cho biết, nếu Việt Nam không áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu thì số thu ngân sách nhà nước về thuế thu nhập doanh nghiệp không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu áp dụng quy định thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn, Việt Nam sẽ có quyền đánh thuế bổ sung đối với những doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đang được hưởng thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức tối thiểu 15%, từ đó tăng thu ngân sách nhà nước. Trường hợp Việt Nam không thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung thì toàn bộ số thu được ưu đãi cho các doanh nghiệp hiện tại sẽ được các nước phát triển có doanh nghiệp đầu tư tại Việt Nam thu về ngân sách của các nước đó.

Nhiều chuyên gia cho rằng, cần rà soát, chỉnh sửa quy định trong Luật Đầu tư để tạo ra các chính sách, ưu đãi khác, tạo điểm nhấn hấp dẫn cho nhà đầu tư nước ngoài yên tâm rót vốn vào Việt Nam

Cần hài hòa lợi ích hai bên

Để hạn chế tác động tiêu cực của thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư tại Việt Nam, ông Đặng Ngọc Minh cho rằng, có thể cân nhắc các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp. Song, các giải pháp phải đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu, đồng thời phù hợp với cam kết, thông lệ quốc tế cũng như đảm bảo sự công khai, minh bạch, giảm thiểu tác động xấu tới môi trường đầu tư.

Ông Minh đề xuất một số giải pháp, bao gồm việc hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư cơ sở hạ tầng cơ bản cho sản xuất; đầu tư hình thành tài sản cố định cho sản xuất công nghiệp; bảo vệ môi trường; hỗ trợ nhà ở cho công nhân; hỗ trợ bảo hiểm xã hội/y tế cho người lao động; hỗ trợ cho nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao và công nghệ thân thiện môi trường.

Cùng quan điểm trên, ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính, nhấn mạnh Việt Nam cần điều chỉnh chính sách để thích ứng với bối cảnh mới, phù hợp với các quy tắc chung của thuế tối thiểu toàn cầu. Bên cạnh đó, Việt Nam cần tiếp tục tạo môi trường đầu tư hấp dẫn song phải hài hòa lợi ích của nhà đầu tư và quyền thu thuế của Việt Nam để đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước.

Ông Quỳnh đề xuất bổ sung quy định về cơ chế thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn đối với các doanh nghiệp đa quốc gia đầu tư tại Việt Nam đang có mức thuế suất thực tế tối thiểu dưới 15% và giữ nguyên mức thuế suất phổ thông 20% như hiện nay. Bên cạnh đó, Chính phủ cần rà soát, hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế nhằm tiếp tục thu hút vốn đầu tư FDI tại Việt Nam.

“Điều quan trọng nhất là rà soát, chỉnh sửa quy định trong Luật Đầu tư để tạo ra các chính sách, ưu đãi khác, tạo điểm nhấn hấp dẫn cho nhà đầu tư nước ngoài yên tâm rót vốn vào Việt Nam”, ông Quỳnh nói.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Choi Joo Ho, Tổng giám đốc Tổ hợp Samsung tại Việt Nam đề xuất Việt Nam cần xây dựng các hình thức hỗ trợ nhằm bù đắp cho các doanh nghiệp FDI bị ảnh hưởng do áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Phương án triển khai các hình thức hỗ trợ này sẽ tùy theo đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp để có các tiêu chuẩn áp dụng kèm theo. Để có được nguồn tài chính cho các hình thức hỗ trợ nêu trên, Việt Nam cần đảm bảo quyền đánh thuế bằng cách áp dụng cơ chế thuế tối thiểu nội địa đạt tiêu chuẩn.

Ông Choi Joo Ho khuyến nghị với xuất phát điểm từ thực thi thuế tối thiểu toàn cầu, Chính phủ Việt Nam nên thay đổi chính sách hỗ trợ đầu tư để duy trì môi trường đầu tư hấp dẫn và năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng thông qua chính sách hỗ trợ dựa trên chi phí trực tiếp bằng tiền, đồng thời áp dụng cơ chế thuế tối thiểu nội địa đạt tiêu chuẩn theo khuyến nghị của OECD để giữ quyền đánh thuế đối với thu nhập có được tại Việt Nam.

Bà Nguyễn Thy Nga, Viện trưởng Viện Quản trị chính sách và Chiến lược phát triển, Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, đề xuất Bộ Tài chính - đơn vị chủ trì xây dựng chính sách về thuế suất tối thiểu toàn cầu - cần đưa ra bản kiến trúc tổng thể về quá trình phát triển nội luật, xây dựng chủ trương, chính sách của Việt Nam chủ động tham gia thuế suất tối thiểu toàn cầu, liên kết nguồn lực chuyên gia, cộng đồng ASEAN và cùng trao đổi mở rộng đối thoại với các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam theo phương án chủ động để xây dựng nội luật phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam và hài hòa với các đối tác…