Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang là một trong các vấn đề được Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, trường đại học đặc biệt quan tâm. Các doanh nghiệp khởi nghiệp (startup) đã và đang khẳng định tiềm năng phát triển với vai trò quan trọng trong thời gian gần đây. Để có thể khởi nghiệp thành công thì vấn đề vốn luôn là điều kiện tiên quyết đối với bất kỳ một doanh nghiệp nào. Tuy nhiên, do luôn tiềm ẩn mức độ rủi ro lớn nên việc huy động vốn của các doanh nghiệp này không hề đơn giản. Để gọi vốn thành công là cả một quá trình công phu từ xây dựng ý tưởng, mục tiêu, vận hành, vạch ra lộ trình cụ thể và phù hợp...

Để gọi vốn thành công, các startup phải có sự chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng

Trong 2 năm vừa qua, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 khiến các startup càng gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển và kêu gọi vốn đầu tư. Tuy nhiên, cũng chính trong bối cảnh khó khăn này, nhiều startup Việt lại có hoạt động hiệu quả và tăng trưởng mạnh mẽ. Thực tế cho thấy, dù dịch Covid-19 gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu nhưng nguồn vốn đầu tư vẫn đều đặn rót vào các startup, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, dịch vụ tài chính, đổi mới sáng tạo, thương mại điện tử… Việt Nam ghi nhận hàng loạt thương vụ gọi vốn thành công của các startup trong năm 2021, với tổng vốn đầu tư mạo hiểm được dự đoán có thể cán mốc kỷ lục 1 tỷ USD. Hiện các quỹ đầu tư vẫn đang tìm kiếm các startup tiềm năng và sáng giá để rót vốn. Việt Nam được xem là thị trường có nhiều tiềm năng trong khu vực Đông Nam Á. Các quỹ đầu tư cho biết họ ấn tượng với thị trường năng động, kinh tế tăng trưởng, dân số trẻ và ưu tiên sử dụng các dịch vụ số, để có thể tiếp tục rót vốn vào các startup.

Mặc dù các nhà đầu tư nước ngoài và các quỹ đầu tư mạo hiểm rất quan tâm đến các startup Việt, nhưng để gọi được vốn cũng không phải là điều dễ dàng đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp. Với nhiều năm kinh nghiệm làm cố vấn, chuyên gia đào tạo cho các startup, bà Khúc Thị Hồng Nga, Giám đốc CTCP Truyền thông Vietnam Startup TV (VSTV) chia sẻ, để thu hút sự quan tâm và đầu tư từ các nhà đầu tư, các startup trước tiên hãy xác định những mục tiêu của mình. Khi ý tưởng đã tốt rồi, hãy phát triển những điều khác biệt. Những điều này sẽ thu hút các nhà đầu tư bởi họ nhìn thấy giá trị mới, tìm thấy sản phẩm mới hay dịch vụ mới, đó là lợi thế cạnh các doanh nghiệp với nhau.

Đồng quan điểm, ở góc độ nhà đầu tư, ông Bobby Liu, Giám đốc EIR, TouchStone Partners cho biết, các nhà đầu tư đều có quan điểm khá giống nhau. Hiện nay, do đặc thù các startup thường là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, không có hoặc có ít tài sản đảm bảo, giá trị của doanh nghiệp chính là giá trị hình thành trong tương lai nên rất khó xác định và độ rủi ro cao nên nhiều doanh nghiệp không thể đáp ứng đủ các điều kiện cho vay tín dụng không có tài sản thế chấp theo quy định. Vì vậy, đây thực sự là rào cản để họ có thể tiếp cận với nguồn vốn vay ngân hàng, nhất là khi mọi việc mới chỉ là bắt đầu từ các ý tưởng khởi nghiệp.

Trên thực tế, mặc dù đã được nhà nước hỗ trợ, tạo điều kiện, các startup vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và huy động nguồn vốn, bao gồm cả nguồn vốn đầu tư và nguồn vốn vay. Ông Đức Khổng, Chủ tịch Công ty Quản lý quỹ VietinBank chia sẻ, hiện tại ở Việt Nam nguồn đầu tư cho các startup chủ yếu vẫn là nguồn vốn tự túc. Tiếp sau là trông chờ vào việc gọi vốn từ các Quỹ đầu tư mạo hiểm hay nhà đầu tư thiên thần. Hiện các NHTM vẫn khó tham gia vào việc cấp vốn cho các startup. Các ngân hàng rất khó định giá được hàm lượng sáng tạo trong startup. Để ngân hàng cấp vốn cho thì doanh nghiệp buộc phải có tài sản đảm bảo, đồng thời startup cũng phải chứng minh được tính hiệu quả và khả thi trong dự án của mình. Trong khi đó, đối với các startup trong giai đoạn đầu thì đó là việc rất khó khăn. Tất cả những điều đó khiến các NHTM cũng rất khó đáp ứng được nhu cầu vốn của các stsrtup dù có muốn. Bên cạnh đó, các chính sách liên quan đến các quỹ ở Việt Nam còn nhiều bất cập. Chính vì vậy, các NHTM rất khó khăn trong việc đầu tư vào các dự án khởi nghiệp sáng tạo. Ông Đức Khổng nhấn mạnh, hy vọng trong thời gian tới, chúng ta sẽ có những thay đổi tích cực để các NHTM tham gia nhiều hơn vào việc hỗ trợ các startup.

Theo các chuyên gia, trong giai đoạn sắp tới, các quỹ sẽ thận trọng hơn trong việc rót vốn. Thay vì đầu tư sớm, họ sẽ lựa chọn những mô hình, ý tưởng tốt, được cụ thể hóa bằng doanh thu và lợi nhuận rõ ràng. Và việc đầu tư chủ yếu nhằm thúc đẩy những dự án này phát triển nhanh hơn nữa. Chính vì vậy, để gọi vốn thành công, các startup phải có sự chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, bao gồm cả việc xây dựng nền tảng, quy trình.