Tỷ giá chịu áp lực từ nhiều phía

Nhưng nếu tính từ đầu năm 2024 đến nay, VND giảm giá khoảng 5% so với USD, tương tự xu hướng mất giá của các đồng tiền trong khu vực: Đô-la Đài Loan mất giá 5,06%; Baht Thái 6,31%; Won Hàn Quốc 5,66%; Yên Nhật 10,87%; Rupiah Indonesia 3,87%; Peso Philippines 4,82%; Nhân dân tệ 2,04%. Với mức giảm giá của VND từ đầu năm đến nay theo đánh giá của giới chuyên môn là phù hợp với biến động trên thị trường thế giới.

Giá đồng USD trên thị trường thế giới tăng cao, tạo áp lực lớn đến tỷ giá trong nước

Khác với năm 2023, bước sang năm 2024, tỷ giá giữa đồng USD và VND diễn biến căng thẳng hơn. Theo phân tích của ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ NHNN có nhiều nguyên nhân tạo áp lực lên thị trường ngoại tệ và tỷ giá trong nước thời gian qua. Trước hết, lạm phát duy trì cao tại Mỹ, khiến thị trường quốc tế liên tục điều chỉnh dự báo và lùi thời điểm dự kiến Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất. Sự thay đổi kỳ vọng của thị trường về lộ trình chính sách tiền tệ (CSTT), cắt giảm lãi suất của Fed, cùng với gia tăng căng thẳng địa chính trị tại một số vùng lãnh thổ, khiến đồng USD quốc tế tăng giá mạnh, có thời điểm chỉ số USD (DXY) tăng 5% so với đầu năm 2024, tạo áp lực mất giá lên các đồng tiền khác, trong đó có VND. Bên cạnh đó, trong khi Mỹ vẫn tiếp tục giữ lãi suất USD ở mức cao, lãi suất VND thấp hơn so với lãi suất USD quốc tế (khiến chênh lệch lãi suất giữa 2 đồng tiền âm), thúc đẩy tổ chức kinh tế mua ngoại tệ kỳ hạn để phục vụ thanh toán trong tương lai - chuyển nhu cầu ngoại tệ trong tương lai về hiện tại; trong khi khách hàng có nguồn thu ngoại tệ lại có tâm lý trì hoãn bán ngoại tệ cho hệ thống TCTD, khiến cân đối cung cầu ngoại tệ kém thuận lợi trong ngắn hạn và gây áp lực lên tỷ giá.

Nguyên nhân nữa, từ đầu năm đến giữa tháng 5 năm 2024, nhập khẩu của nền kinh tế phục hồi mạnh - ước đạt 132,23 tỷ USD, tăng 19,7 tỷ USD (tăng 17,5%) so với cùng kỳ năm 2023, làm gia tăng nhu cầu mua ngoại tệ, đặc biệt nhu cầu ngoại tệ để thanh toán nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu thiết yếu phục vụ sản xuất trong nước.

Yếu tố nữa được PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân - Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh đề cập tới có thể tác động tỷ giá đó là chênh lệch giữa giá vàng trong nước với quốc tế cũng duy trì ở mức cao kích thích hoạt động gom mua USD để nhập lậu vàng, từ đó góp phần gây tác động đến tỷ giá chính thức…

Xác định tỷ giá là chỉ dấu điều hành kinh tế vĩ mô quan trọng, ảnh hưởng tới sức mua đồng tiền Việt Nam, các chính sách kinh tế khác, NHNN đã điều hành tỷ giá linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường, hấp thụ các cú sốc bên ngoài. Đồng thời, để hỗ trợ ổn định thị trường ngoại tệ, làm dịu sức ép lên tỷ giá trong điều kiện thanh khoản VND của các TCTD tương đối dư thừa, thu hẹp mức chênh lệch lãi suất âm trên thị trường liên ngân hàng như đề cập ở trên, thời gian qua, NHNN đã phát hành tín phiếu với kỳ hạn và khối lượng phù hợp. Giải pháp mạnh nữa từ ngày 19/4/2024, NHNN bán ngoại tệ can thiệp hỗ trợ thanh khoản thị trường để phục vụ các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của nền kinh tế, đồng thời bình ổn tâm lý thị trường, từ đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.

Động thái điều tiết thanh khoản và bán ngoại tệ can thiệp của NHNN được giới chuyên môn đánh giá là phù hợp trong bối cảnh hiện tại, giúp kiểm soát tỷ giá ổn định, đồng thời tránh gây áp lực lớn lên mặt bằng lãi suất. Các giải pháp trên tương tự với các giải pháp được các ngân hàng trung ương trong khu vực triển khai thời gian qua.

NHNN sẽ điều hành tỷ giá linh hoạt, phù hợp với diễn biến thị trường

Theo các chuyên gia tài chính - ngân hàng, hiện NHNN đang đối mặt với một bài toán vô cùng khó. Về lãi suất, NHNN vẫn đảm bảo điều hành lãi suất giữ mặt bằng lãi suất cho vay ở mức thấp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp; nhưng lãi suất tiền gửi vẫn thực dương, bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền. Tuy nhiên việc giảm lãi suất VND trong khi lãi suất đồng USD vẫn đang neo ở mức cao lại tạo sức ép đến tỷ giá. Để giải bài toán này, giải pháp điều hành mà NHNN đưa ra thời gian vừa qua được giới chuyên môn nhận định là khá đúng đắn. Thực tế là tỷ giá đã hạ nhiệt trong những ngày gần đây.

Cũng có ý kiến cho rằng, có thể NHNN nên cân nhắc điều chỉnh biên độ tỷ giá để giảm sức ép. Song, nếu nhìn vào dữ liệu của các đồng tiền từ các nền kinh tế lớn và quan trọng nhất trong hoạt động thương mại, đầu tư toàn cầu, sẽ thấy mức giảm giá từ đầu năm 2024 đến nay của VND nằm trong xu thế chung và ở mức trung bình so với các đồng tiền khác trong khu vực và trên thế giới. Với cơ chế điều hành tỷ giá trung tâm và biên độ +/-5% hiện nay, ông Phạm Chí Quang khẳng định, tỷ giá thị trường đã có đủ dư địa để diễn biến linh hoạt.

Cũng theo nhận định của ông Quang, tất cả các khó khăn, thách thức của thị trường ngoại tệ trong nước chỉ là ngắn hạn. Vì trong thời gian tới với đà phục hồi khả quan của xuất khẩu thì nguồn cung ngoại tệ của thị trường sẽ được hỗ trợ gia tăng. Trong khi doanh nghiệp vừa qua tăng mạnh mua ngoại tệ kỳ hạn là yếu tố làm giảm bớt nhu cầu ngoại tệ trong tương lai, qua đó cân đối cung - cầu ngoại tệ có nhiều khả năng được cải thiện tích cực hơn tới đây. Đồng thời, nhiều khả năng Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào cuối năm 2024, từ đó giảm bớt áp lực mất giá cho các đồng tiền trên thế giới, trong đó có VND. Dựa trên các yếu tố căn bản trong và ngoài nước như đề cập, nhiều tổ chức quốc tế dự báo khả năng VND tăng giá trở lại khi các yếu tố căn bản này dần được hiện thực hóa trong thời gian tới.

Trong thời gian tới, ông Phạm Chí Quang cho biết, NHNN sẽ tiếp tục điều hành tỷ giá linh hoạt, phù hợp với diễn biến thị trường thông qua việc tiếp tục kết hợp đồng bộ các công cụ CSTT với việc bán ngoại tệ can thiệp hỗ trợ thanh khoản thị trường. Qua đó phục vụ các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của nền kinh tế, góp phần bình ổn tâm lý thị trường, ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.

Dù được kỳ vọng sẽ sớm hạ nhiệt sau loạt giải pháp của NHNN, song tỷ giá vẫn còn áp lực nhất định. Do đó, nhiều chuyên gia kinh tế cũng lưu ý các doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải chú ý đến tỷ giá hối đoái để kịp thời điều chỉnh kế hoạch kinh doanh và lựa chọn thị trường xuất nhập khẩu, lựa chọn đồng tiền thanh toán có lợi cho doanh nghiệp mình, giảm dần việc chỉ sử dụng đồng USD. Ngoài ra, để phòng ngừa rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp cũng có thể lựa chọn những ngân hàng có khả năng tài trợ thương mại tốt, sử dụng những công cụ tài chính phái sinh như mua bán ngoại tệ có kỳ hạn, các hợp đồng hoán đổi (SWAP), bảo đảm cho các hoạt động xuất nhập khẩu được kế hoạch hóa một cách khoa học…