Tăng cường giải pháp cải thiện tăng trưởng tín dụng

Cuối tuần qua, Thủ tướng ký Công điện về điều hành tăng trưởng tín dụng những tháng cuối năm, yêu cầu NHNN xác định hạn mức tăng trưởng tín dụng cần thiết, hợp lý trong năm 2023, phân bổ hết hạn mức tín dụng để các TCTD chủ động mở rộng tín dụng từ nay đến hết năm 2023; chú ý đến tín dụng bất động sản và tín dụng sản xuất kinh doanh nhằm hỗ trợ thị trường, góp phần khôi phục và khơi thông dòng vốn đầu tư và kinh doanh cho nền kinh tế.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái: Một bàn tay không thể vỗ thành tiếng Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm tới chính sách tiền tệ nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng. Tăng trưởng tín dụng không đạt như kỳ vọng, theo thống kê, đến ngày 23/11, tín dụng chỉ tăng 8,38%, nếu theo mục tiêu đề ra cả năm tăng trưởng tín dụng ở mức 14,5% thì dư địa còn trên 6%. Việc tín dụng tăng chậm do nhiều nguyên nhân, cả khách quan, chủ quan, tình hình kinh tế trong và ngoài nước tác động. NHNN cần rà soát, những chính sách đã làm tốt tiếp tục phát huy, những vấn đề còn tồn tại, hạn chế, nhất là liên quan đến cấp tín dụng thì cần rà soát, xử lý. Trong tháng cuối năm, NHNN tiếp tục bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ liên quan đến cấp tín dụng cho nền kinh tế, bên cạnh mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là ở một số lĩnh vực ưu tiên. Đồng thời, cũng phải đảm bảo an toàn của hệ thống ngân hàng, đúng quy định của pháp luật. Để đạt được mục tiêu này, NHNN cần rà soát tổng thể, theo đúng chức năng nhiệm vụ của mình, để có những chỉ đạo phù hợp. NHNN vừa có văn bản thông báo room tín dụng cho các NHTM theo tiêu chí cụ thể, rõ ràng rất tích cực, nhận được sự đồng tình của NHTM. Trong thời gian tới, NHNN theo dõi việc thực hiện của NHTM và báo cáo Chính phủ những vấn đề vượt thẩm quyền. Dự báo tình hình kinh tế còn rất khó khăn, trên thế giới nhiều yếu tố bất định, thay đổi khó lường, chính sách tiền tệ có vai trò rất quan trọng. Chính vì vậy NHNN cần tiếp tục bám sát tình hình thực tế, chủ động trong điều hành chính sách một cách linh hoạt. Về phía các NHTM đã rất nỗ lực dù đối mặt với không ít thách thức. Trong thời gian tới, toàn hệ thống cần nỗ lực nhiều hơn nữa, ở mức cao nhất để có thể đưa vốn ra nền kinh tế. Tuy nhiên, một bàn tay không thể vỗ thành tiếng, các bộ, ngành, địa phương cũng cần chung tay cùng ngân hàng để cung cầu có thể gặp nhau. Đơn cử như xử lý các vấn đề của thị trường bất động sản, phát triển thị trường trong nước… Chính những nỗ lực của năm nay sẽ là tiền đề tốt cho tăng trưởng kinh tế năm 2024 ở mức cao hơn. Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú: Không có chuyện ngân hàng phải xin room tín dụng Trước nhiều áp lực bủa vây, chưa bao giờ điều hành tín dụng lại khó khăn như thời gian qua. Về phía ngành Ngân hàng đang phải giải quyết các vấn đề tồn đọng như vụ việc tại SCB, 3 ngân hàng 0 đồng vẫn đang tiếp tục xử lý. Năm 2023 thị trường bất động sản, thị trường trái phiếu doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn… Chính vì vậy, tất cả đổ dồn lên thị trường tiền tệ, tín dụng. Trước thực tế này, NHNN cũng mong muốn gánh vác khó khăn của nền kinh tế thông qua việc thực hiện tối đa trách nhiệm. Điều này minh chứng trong thời gian qua, ngành Ngân hàng triển khai rất nghiêm túc các Nghị quyết, Công điện của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Liên quan đến khó khăn thị trường bất động sản, tất cả đều nhận thấy nếu không thúc đẩy phát triển thị trường này sẽ ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế, công ăn việc làm, mọi lĩnh vực khác… Cũng phải khẳng định ngân hàng và bất động sản đang cùng ngồi chung một thuyền. Bởi nếu thị trường bất động sản nóng quá hay nguội quá, ngân hàng đều ảnh hưởng vì dư nợ tín dụng lĩnh vực này chiếm 21,2% tín dụng toàn nền kinh tế. Ở góc độ cơ quan điều hành, nhìn ngược lại quá khứ giai đoạn 2009-2011 có thể thấy, chỉ vì thấy cái lợi trong ngắn hạn, cho vay bất động sản nhiều, một số ngân hàng đã phải chấp nhận trả giá lớn trong trung hạn, nguy cơ nợ xấu, nhất là an toàn của chính NHTM. Việc điều hành chính sách như đi trên dây, một mặt làm sao có đủ vốn với lãi suất hợp lý hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng thị trường bất động sản một mặt làm sao duy trì an toàn. NHNN nhận thấy trách nhiệm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, nhưng song hành với nó an toàn hệ thống là câu chuyện quan trọng không kém. Đây là trăn trở của NHNN làm sao làm tốt hai nhiệm vụ này. Về hạn mức tín dụng, mục đích công cụ này rất rõ. Một là đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát… Hai là quản lý khối lượng tăng trưởng tín dụng của NHTM một cách hợp lý, nếu không kiểm soát có thể dẫn đến mất an toàn cho hệ thống. Thực tế năm 2011 là bài học rất lớn về câu chuyện này. Công cụ hạn mức tín dụng chính thức sử dụng từ năm 2011 và kéo dài đến nay được 12 năm. Dù mỗi năm tăng trưởng tín dụng mỗi khác, nhưng theo đánh giá ở góc độ quản lý, NHNN thấy rằng vẫn cần thiết sử dụng công cụ này. Thực tế, rút kinh nghiệm năm ngoái, năm nay ngay từ đầu năm, NHNN phân bổ tăng trưởng tín dụng và đến tháng 7/2023, NHNN đã phân bổ hạn mức tín dụng cho toàn hệ thống với tổng mức tăng trưởng 14,5%. Nhưng năm nay khác năm trước, tốc độ tăng trưởng tín dụng của hệ thống TCTD không đồng đều, một số TCTD tăng trưởng khá cao, một số TCTD tăng trưởng thấp, thậm chí tăng trưởng âm. Nắm bắt thực tế trên, NHNN thấy rằng cần phải điều chỉnh ngay điều chuyển từ ngân hàng không sử dụng hết chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng sang các ngân hàng đang thiếu “room” tín dụng; và không làm thay đổi tổng mức tín dụng 14,5%. Từ lần điều chỉnh này dứt khoát không có chuyện ngân hàng phải xin room tín dụng. Năm 2024, NHNN sẽ xây dựng cơ chế phân bổ hạn mức tín dụng một cách hợp lý nhất, trên cơ sở tính toán xác định lượng tiền cần thiết bơm ra, lượng tín dụng cần tăng bao nhiêu đảm bảo được kiểm soát lạm phát, an toàn của các TCTD… NHNN sẽ chủ động triển khai từ đầu năm và sẽ giám sát theo dõi thường xuyên. Nếu ngân hàng nào chạm trần tín dụng nhưng xu thế có thể cho vay ra thêm được mà vẫn đảm bảo an toàn hoạt động NHNN lập tức “mở” tín dụng. Nhưng trường hợp nếu nền kinh tế trong năm đó chỉ chấp nhận tăng trưởng tín dụng ở mức 14-15%, việc mở rộng thêm tín dụng ảnh hưởng đến lạm phát thì lúc đó các ngân hàng phải có giải pháp quay vòng vốn nhanh hơn, đảm bảo duy trì dư nợ không tăng lên.

Văn bản trên yêu cầu NHNN Việt Nam khẩn trương rà soát toàn diện kết quả cấp tín dụng đối với nền kinh tế, từng ngành, từng lĩnh vực để có biện pháp điều hành tăng trưởng tín dụng năm 2023 kịp thời, hiệu quả, khả thi, bảo đảm cung cấp đủ vốn tín dụng phục vụ nền kinh tế và an toàn hệ thống các TCTD, tuyệt đối không để tắc nghẽn, ách tắc, chậm trễ, không đúng thời điểm.

Yêu cầu trên của Thủ tướng đưa ra trong bối cảnh tín dụng tăng thấp. Theo số liệu mới nhất của NHNN, đến ngày 23/11 tín dụng đã tăng 8,38% so với cuối năm 2022, cách mục tiêu của cả năm gần 6%. Tín dụng tăng chậm do sức hấp thụ vốn và cầu tín dụng của nền kinh tế còn yếu. TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, do hậu quả của dịch COVID-19 trong 2 năm liên tiếp đã khiến các doanh nghiệp vô cùng khó khăn. “Dẫu cho ngành Ngân hàng đã đồng hành, chia sẻ khó khăn cùng với các doanh nghiệp, cụ thể như giảm lãi suất, cơ cấu lại nợ, điều chỉnh thời hạn nợ, cho vay ưu đãi … song bản thân doanh nghiệp không còn nguồn lực”, ông Hùng bày tỏ.

Không chỉ những doanh nghiệp không còn nguồn lực, mà ngay cả những doanh nghiệp có đủ điều kiện nhưng cũng không mạnh dạn vay vốn do vướng cơ chế. Ông Nguyễn Kim Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội DNNVV cũng nhìn nhận, có doanh nghiệp đủ điều kiện, sẵn sàng vay vốn nhưng do vướng quy hoạch, dự án chưa được cấp chứng nhận đầu tư nên họ cũng không vay vốn đầu tư.

Để hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng vay vốn đồng thời thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, thời gian qua, các ngân hàng vẫn không ngừng nghỉ tìm mọi giải pháp. Đây không chỉ là mong mỏi của các doanh nghiệp, mà còn là của chính các NHTM. Từ đầu năm đến nay, các ngân hàng rất tích cực giảm lãi suất cho vay. Có những ngân hàng giảm tới 7 lần giảm lãi suất, có ngân hàng giảm 2-3 lần, tùy theo năng lực tài chính. Tính đến thời điểm này mặt bằng lãi suất cho vay của các ngân hàng hiện đã giảm khoảng 1,5 - 2,0%/năm so với cuối năm ngoái. Lãi suất được dự báo có thể tiếp tục giảm hơn nữa, nhờ độ trễ về chính sách.

Không chỉ giảm lãi suất, ngân hàng đang khai thác triệt để các chính sách có thể triển khai trong cấp tín dụng để tăng khả năng tiếp cận vốn cho khách hàng.

Tổng giám đốc ACB Từ Tiến Phát cho biết, để thúc đẩy tín dụng, ngân hàng chấp nhận hình thức thế chấp khác ngoài bất động sản; tăng cường cho vay tín chấp; chấp nhận hình thức bảo lãnh hợp đồng, thi công, mua bán hàng, vay dựa trên dòng tiền… Không chỉ ACB, nhiều ngân hàng khác đang triển khai những gói vay tín chấp ưu đãi, giúp gỡ khó cho doanh nghiệp mà không cần tài sản thế chấp. Đây cũng là một trong những cách làm giúp tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp.

Minh chứng là ông Trần Hoàng Hiệp, Tổng Giám đốc Công ty TNHH NewGreenway Việt Nam cho biết, sau khi chứng minh 3 năm kinh doanh tốt, báo cáo tài chính đủ điều kiện, doanh nghiệp được vay tín chấp một khoản 2 tỷ đồng để đáp ứng nhu cầu vốn lưu động cuối năm qua hình thức online, thủ tục đơn giản hơn trước rất nhiều. “Khoản vay tác động rất tốt đến doanh nghiệp trong việc chủ động giải ngân các khoản vốn khi doanh nghiệp cần cho kế hoạch thu mua hàng hóa”, ông Hiệp chia sẻ.

Không thể hạ chuẩn tín dụng

Trên thực tế, mức tăng trưởng tín dụng của hệ thống TCTD không đồng đều, một số TCTD tăng trưởng khá cao, một số TCTD tăng trưởng thấp, thậm chí tăng trưởng âm. Do đó, để kịp thời linh hoạt điều hành, đáp ứng yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng phục vụ nhu cầu vốn cho quá trình phục hồi tăng trưởng kinh tế theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã chủ động linh hoạt điều hòa chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng trong toàn hệ thống từ TCTD không sử dụng hết chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng sang các TCTD cần được tiếp tục mở rộng tăng trưởng tín dụng.

NHNN vừa có văn bản thông báo mức tăng thêm room tín dụng cho NHTM

Theo đó, ngày 29/11, NHNN cho biết, tiếp tục điều chỉnh “room” tín dụng. Các TCTD có dư nợ tín dụng đến nay đạt đến 80% chỉ tiêu tín dụng đã được thông báo sẽ được chủ động bổ sung hạn mức tăng thêm dựa trên cơ sở xếp hạng năm 2022; đồng thời ưu tiên thêm cho những TCTD tập trung tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên của Chính phủ và hạ lãi suất cho vay xuống mức thấp trong thời gian vừa qua. Việc bổ sung hạn mức này là sự chủ động của NHNN mà các TCTD không cần thiết phải đề nghị hoặc xin bổ sung.

Cũng có ý kiến đề xuất ngân hàng linh động hơn trong điều kiện cho vay tăng khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp. Lãnh đạo một ngân hàng cũng bày tỏ, ngân hàng có thể chia sẻ, tháo gỡ khó khăn bằng các cơ chế chính sách nhưng không thể hạ chuẩn điều kiện cho vay. Mọi điều kiện, nguyên tắc, thủ tục cho vay phải theo đúng quy định. Nếu không lại đẩy rủi ro về tương lai, gánh nặng nợ xấu phát sinh lên vai ngân hàng rất lớn. “Trên thực tế, các ngân hàng làm tín dụng dựa trên am hiểu sâu về đặc thù kinh doanh của từng ngành. Do vậy, các giải pháp ngân hàng đưa ra “may đo” cho từng ngành, lĩnh vực để đảm bảo điều kiện tín dụng đưa ra phù hợp với khách hàng”, vị lãnh đạo này chia sẻ thêm.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, doanh nghiệp khi vẫn còn nợ mà không còn tài sản bảo đảm, hợp đồng đầu ra lại không chắc chắn thì ngân hàng không thể cho vay tiếp. Nhất là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ không có khả năng tài chính cũng như quản trị dòng tiền, quản trị sản xuất kinh doanh… không đáp ứng đủ điều kiện cho vay. “Chính vì vậy, mặc dù rất mong muốn hỗ trợ nhưng nếu doanh nghiệp không đáp ứng đủ điều kiện thì ngân hàng cũng không thể cho vay được”, TS. Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

Còn TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh gợi ý, không chỉ ngân hàng mà doanh nghiệp nên tìm hiểu “khẩu vị” đánh giá rủi ro của ngân hàng, biết mình thuộc nhóm nào để “chơi”. Để tăng sức hấp thụ vốn của nền kinh tế, bên cạnh nỗ lực từ phía ngân hàng, cần các giải pháp từ phía cầu nếu chỉ tập trung về phía cung rất khó khơi thông dòng chảy vốn.

TS. Nguyễn Quốc Hùng cũng bày tỏ mong muốn Chính phủ chỉ đạo các địa phương mở rộng, đẩy mạnh và phát triển Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa để bảo lãnh cho các doanh nghiệp khó khăn, thiếu điều kiện vay vốn được tiếp cận vốn tín dụng để có thể phát triển đồng bộ, hỗ trợ giải quyết vấn đề tài chính cho doanh nghiệp.

Về phía cơ quan điều hành, NHNN yêu cầu các TCTD cấp tín dụng an toàn, lành mạnh, hỗ trợ doanh nghiệp, đảm bảo tăng trưởng tín dụng phù hợp với năng lực quản lý rủi ro, khả năng huy động vốn, cũng như cân đối đủ nguồn vốn để cấp tín dụng… Từ nay đến hết năm, NHNN tiếp tục theo dõi sát diễn biến thị trường để có các giải pháp điều hành kịp thời, phù hợp, chủ động bổ sung hạn mức, sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản tạo điều kiện cho các TCTD cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế.