Toàn cảnh Hội thảo

Nâng hạng thị trường còn nhiều thách thức

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư cho biết, nâng hạng thị trường chứng khoán là một trong những mục tiêu lớn mà Chính phủ đang hướng tới. Mục tiêu này đã được đưa vào đề án Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025.

Theo đó, Việt Nam hướng đến nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên lên mới nổi trước năm 2025. Nghị quyết 86/NQ-CP ngày 11/7/2022 của Chính phủ về Phát triển thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả, bền vững đã yêu cầu: "Khẩn trương triển khai các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi để thu hút vốn đầu tư, đặc biệt là vốn đầu tư nước ngoài".

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư

Ngày 22/9 vừa qua, trong buổi toạ đàm với các nhà đầu tư tại Hoa Kỳ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định các thị trường của Việt Nam, bao gồm thị trường chứng khoán được xây dựng đều phải hội nhập quốc tế, tiệm cận dần các chuẩn mực quốc tế và tham gia vào các hoạt động chung của quốc tế.

Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam đang cố gắng và nỗ lực hết mình để nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán được đánh giá sẽ tác động tích cực đối với thị trường chứng khoán nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung.

Tuy nhiên, dù các cơ quan quản lý nhà nước đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp cần thiết, nhưng đến nay các tổ chức xếp hạng thị trường quốc tế vẫn chưa chấp thuận nâng hạng đối với thị trường chứng khoán Việt Nam.

Theo các chuyên gia, hiện còn một số vấn đề kỹ thuật cần xử lý, đòi hỏi sự phối hợp của các bộ, ngành liên quan, trong đó nổi lên là: Vấn đề yêu cầu ký quỹ trước giao dịch và giới hạn sở hữu nhà đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết cũng là đòi hỏi bức thiết nhằm đạt được mục tiêu nâng hạng thị trường.

Theo đánh giá của tổ chức xếp hạng FTSE Russell, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đã đáp ứng được 7/9 tiêu chí nâng hạng, còn theo MSCI thì mới đáp ứng được 8 trên 17 tiêu chí. Việc đánh giá và xem xét nâng hạng của MSCI được thực hiện định kỳ vào tháng 6 hàng năm, còn với FTSE là tháng 3 và tháng 9 hàng năm.

Tại kỳ đánh giá tháng 9 vừa qua, Việt Nam vẫn được xếp hạng ở vị trí thị trường cận biên. Các kỳ đánh giá tiếp theo của Tổ chức này là vào tháng 3 và tháng 9 năm sau. Điều đó có nghĩa là để nâng hạng trước 2025 thì Việt Nam chỉ có chưa đến 1 năm để có thể đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của các tổ chức xếp hạng.

"Rõ ràng, nâng hạng thị trường chứng khoán trước năm 2025 là mục tiêu rất thách thức đối với Việt Nam", TS. Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh.

Gốc thị trường chứng khoán là minh bạch, bảo vệ nhà đầu tư

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Phạm Hồng Sơn cho biết, Ủy ban coi nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi là mục tiêu trọng yếu. Cùng với đó, các chuẩn mực của thị trường cũng phải theo thông lệ quốc tế hiện hành.

Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam đã là thành viên của Liên đoàn Các Sở Giao dịch chứng khoán thế giới (WFE), các quy định khung pháp lý của thị trường, kể cả các nghị định cũng đang hướng tới đáp ứng chuẩn mực thế giới.

Phó Chủ tịch UBCKNN Phạm Hồng Sơn

Nối lên hiện nay một số quy định hướng tới thông lệ quốc tế gồm: Công bố thông tin, văn bản nghị định, công ty quản lý quỹ, doanh nghiệp niêm yết (DNNY)... Tuy nhiên, để được nâng hạng chúng ta còn phải nỗ lực thêm. Trước tiên là đòi hỏi công bố thông tin của DNNY phải bằng tiếng anh. Hiện nay các quy định của chúng ta mới ở mức khuyến khích, còn nếu bắt buộc thì sẽ gây áp lực lớn cho doanh nghiệp.

Đây tưởng như vấn đề đơn giản nhưng mới chỉ có một số ít doanh nghiệp lớn đáp ứng được yêu cầu công bố thông tin bằng tiếng anh, còn 1 số doanh nghiệp ngay bảo công bố bằng tiếng Việt còn lỗi. Nếu đưa thành quy định thì chế tài xử phạt cũng khó để thực thi. Vì vậy, mọi bước đi phải có lộ trình tiếp cận phù hợp.

Theo đó, ý thức của DNNY là rất lớn, doanh nghiệp muốn được đánh giá minh bạch thì phải tự nâng cấp, công bố thông tin. Điều cũng cần được khuyến khích khi đánh giá vấn đề DNNY công bố thông tin, thang điểm quản trị, nên có doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng anh sẽ được cộng điểm.

Bên cạnh đó, vấn đề tỷ lệ sở hữu doanh nghiệp cũng là 1 vấn đề rất cần được khắc phục. Theo phản ánh của FTSE Russell, MSCI, hiện nay nhà đầu tư nước ngoài không biết tỷ lệ sở hữu nước ngoài cụ thể của doanh nghiệp là bao nhiêu nên khó để đưa ra quyết định đầu tư. Việc dự báo hơn 10 tỷ USD sẽ chảy vào Việt Nam khi được nâng hạng, nhưng không phải là cho tất cả thị trường, doanh nghiệp sẽ lựa chọn những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tốt.

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Tuy nhiên, chúng ta sẽ đứng trước vấn đề, nếu họ muốn chọn doanh nghiệp tốt, chúng ta có nơi room ngoại hay không. Những ví dụ trên để cho thấy, nâng hạng tưởng là vấn đề lớn nhưng bao gồm rất nhiều vấn đề cụ thể.

Về một số điểm nghẽn hiện nay, ông Sơn cho biết, hệ thống giao dịch cần được cải thiện hơn, nâng cấp khả năng tiếp cận thông tin nhà đầu tư cho doanh nghiệp.

“Vấn đề hiện nay, ngoài các nội dung cơ bản quy mô thị trường vốn, tính minh bạch thị trường, để đảm bảo tiêu chí nâng hạng còn thách thức rất lớn về sự toàn vẹn, tính chống chịu rủi ro của thị trường, với các sở giao dịch chứng khoán là sự đảm bảo giao dịch thông suốt. Chúng tôi đã báo cáo lên Bộ Tài chính, Thủ tướng Chính phủ để có biện pháp tháo gỡ. Qua trao đổi với cho thấy, nhà đầu tư nước ngoài rất kỳ vọng vào thị trường chứng khoán Việt Nam và được coi là điểm sáng. Theo đó, quan điểm là thị trường chứng khoán phải có khuôn khô pháp lý tốt hơn, công bố thông tin phải minh bạch hơn, an toàn, bền vững hơn. Gốc thị trường chứng khoán là minh bạch, bảo vệ nhà đầu tư...”, ông Sơn cho biết thêm.