Ông Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế cho biết, TMĐT đang phát triển nhanh chóng và trở thành một trong những động lực chính thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu. Với sự bùng nổ của công nghệ, việc mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến và dễ dàng hơn bao giờ hết. TMĐT không chỉ mang lại lợi ích lớn về tốc độ và sự thuận tiện cho người tiêu dùng mà còn tạo cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu một cách nhanh chóng và ít tốn kém.

Người tiêu dùng đã quen thuộc với TMĐT

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển này là những thách thức đáng kể về quản lý, đặc biệt trong lĩnh vực thuế. Nhiều doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh qua các nền tảng TMĐT hiện vẫn chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về nộp thuế. Vấn đề này đặt ra không chỉ cho các cơ quan thuế mà còn đối với sự minh bạch và công bằng của thị trường. Thuế, nếu được quản lý và thu thập một cách hiệu quả, sẽ không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng thu ngân sách nhà nước mà còn giúp tạo ra một sân chơi công bằng cho mọi doanh nghiệp.

Việc quản lý thuế trong TMĐT gặp nhiều khó khăn do các yếu tố đặc thù của loại hình kinh doanh này.

Theo TS. Trần Mạnh Nam, Giám đốc Khối Doanh nghiệp VNPAY, trong TMĐT, các giao dịch thường diễn ra trực tuyến, không có sự tương tác trực tiếp giữa người bán và người mua. Điều này làm cho việc xác định đối tượng nộp thuế trở nên phức tạp hơn. Nhiều doanh nghiệp hoặc cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ qua mạng không kê khai doanh thu, hoặc không đăng ký mã số thuế, dẫn đến việc cơ quan thuế gặp khó khăn trong việc thu thập thông tin.

TMĐT cho phép các doanh nghiệp bán hàng và cung cấp dịch vụ cho khách hàng ở nhiều quốc gia khác nhau. Điều này làm nảy sinh các vấn đề liên quan đến thuế VAT (thuế giá trị gia tăng), thuế nhập khẩu và các loại thuế khác nhau giữa các quốc gia. Mỗi quốc gia có hệ thống thuế riêng, tạo ra thách thức lớn trong việc quản lý và thu thuế một cách hợp lý đối với các giao dịch xuyên biên giới.

Trung Quốc là quốc gia đang đẩy mạnh TMĐT xuyên biên giới

Một trong những thách thức lớn nhất trong TMĐT là vấn đề trốn thuế và gian lận thuế. Do các giao dịch diễn ra trực tuyến, nhiều doanh nghiệp hoặc cá nhân dễ dàng che giấu thu nhập thực tế, không kê khai đầy đủ hoặc không nộp thuế đúng hạn. Điều này không chỉ làm giảm nguồn thu cho nhà nước mà còn tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp tuân thủ và các doanh nghiệp trốn thuế.

Hệ thống thuế của nhiều quốc gia chưa kịp thời cập nhật để đáp ứng sự phát triển nhanh chóng của TMĐT. Nhiều quy định vẫn chưa bao quát hết các tình huống kinh doanh mới xuất hiện trên nền tảng số, gây khó khăn cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan quản lý.

Các nền tảng TMĐT như Shopee, Lazada, Amazon, eBay thường chỉ đóng vai trò trung gian kết nối giữa người bán và người mua. Điều này làm cho việc quản lý thuế của các cá nhân hoặc doanh nghiệp kinh doanh trên các nền tảng này trở nên phức tạp hơn, do nền tảng không phải là người trực tiếp thực hiện giao dịch, và không phải lúc nào cũng cung cấp đầy đủ thông tin về các giao dịch cho cơ quan thuế.

Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế) chia sẻ, để quản lý hiệu quả thuế trong TMĐT và đảm bảo sự minh bạch cho thị trường, cần có sự kết hợp của nhiều biện pháp từ cải thiện khung pháp lý đến áp dụng công nghệ hiện đại. Trước tiên, cần rà soát và hoàn thiện các quy định pháp lý liên quan đến thuế trong lĩnh vực TMĐT, nhằm đảm bảo bao quát được mọi đối tượng kinh doanh, bao gồm cả các cá nhân và doanh nghiệp hoạt động trong các ngành kỹ thuật số. Các quy định cần đơn giản hóa thủ tục kê khai và nộp thuế, giúp các doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ và không gặp khó khăn trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.

Sử dụng công nghệ là một giải pháp thiết yếu để tăng cường quản lý thuế trong TMĐT. Một trong những công nghệ quan trọng nhất là hóa đơn điện tử. Hóa đơn điện tử giúp cơ quan thuế dễ dàng kiểm soát các giao dịch, giảm thiểu tình trạng kê khai sai hoặc che giấu thu nhập.

Ngoài ra, cần phát triển hệ thống quản lý thuế số, sử dụng các công cụ phần mềm để theo dõi và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như ngân hàng, nền tảng TMĐT và các hệ thống thanh toán trực tuyến. Điều này giúp cơ quan thuế thu thập thông tin một cách minh bạch và hiệu quả, từ đó tăng cường khả năng phát hiện và ngăn chặn các hành vi trốn thuế.

Công tác thanh tra, kiểm tra định kỳ là cần thiết để giám sát hoạt động kê khai và nộp thuế của các doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh trên nền tảng TMĐT. Cơ quan thuế cần áp dụng các phương pháp phân tích rủi ro để xác định các đối tượng có khả năng trốn thuế cao, từ đó tập trung nguồn lực thanh tra vào các trường hợp này, bà Lan Anh chia sẻ thêm.

Ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh, cần nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và cá nhân về trách nhiệm thuế là điều quan trọng. Cần tổ chức các chiến dịch truyền thông và cung cấp dịch vụ tư vấn để hỗ trợ doanh nghiệp và cá nhân hiểu rõ các quy định và thực hiện đúng nghĩa vụ thuế. Điều này không chỉ giúp tăng cường tuân thủ mà còn góp phần tạo nên một môi trường kinh doanh minh bạch và bền vững.

Cần có các chế tài nghiêm khắc để xử lý những hành vi trốn thuế

Cần có các chế tài nghiêm khắc để xử lý những hành vi trốn thuế, bao gồm tăng mức phạt và công khai các trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Điều này sẽ tạo ra sự răn đe và khuyến khích các doanh nghiệp, cá nhân tuân thủ các quy định về thuế một cách nghiêm túc hơn.

Thương mại điện tử mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức đối với quản lý thuế. Để đảm bảo thị trường minh bạch, nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý, tăng cường ứng dụng công nghệ và triển khai các biện pháp giám sát chặt chẽ. Khi thuế được quản lý tốt thì không chỉ giúp tăng thu ngân sách mà còn góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, bền vững và thúc đẩy sự phát triển lâu dài của nền kinh tế.