Năm 2023 thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332.000 tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171 nghìn tấn.

Trong suốt 7 năm qua, thương mại điện tử Việt Nam đã luôn giữ được tốc độ tăng trưởng từ 16-30%, tuy nhiên nhiều chuyên gia vẫn đưa ra dự đoán rằng mức tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục bùng nổ trong những năm tới và sẽ cán mốc 39 tỷ đô vào năm 2025. Cùng với đó, là sự gia tăng nhanh chóng trong việc sản xuất, tiêu thụ các loại bao bì, bao gồm bao bì sử dụng trong đóng gói và vận chuyển.

Song song với các lợi ích mang lại như rẻ, bền, đa dạng cho nhiều mục địch sử dụng khác nhau, sản phẩm cuối của quá trình sử dụng các sản phẩm nhựa là các loại chất thải nhựa. Việc sản xuất và tiêu dùng bao bì nhựa ngày một nhiều hơn, trong khi hệ thống thu hồi, xử lý, và giảm thiểu chất thải nhựa (CTN) vẫn còn nhiều bất cập, và đang là một vấn đề thách thức trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo “Rác thải nhựa từ thương mại điện tử: Thực trạng và Giải pháp” do Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) diễn ra mới đây, ông Nguyễn Thanh Hưng - Đại diện Nhóm tư vấn Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) cho biết, khối lượng chất thải nhựa sinh hoạt năm 2021 ước tính là 2,93 triệu tấn/năm, tăng đáng kể so với năm 2016 là khoảng 2 triệu tấn, và năm 2018 là khoảng 2,7 triệu tấn... Túi nilon chiếm tỷ trọng từ 45 - 63%, tiếp đến là các loại nhựa dùng một lần dao động từ 12 - 26% trong chất thải nhựa ở các địa phương.

Theo VECOM, quy mô thị trường bán lẻ hàng hoá trực tuyến năm 2023 của Việt Nam ước tính khoảng 17,3 tỷ USD với tổng số gói, kiện hàng hoá là 1,84 tỷ USD. Đồng thời, quy mô của dịch vụ gọi đồ ăn công nghệ ước đạt trên 1,4 tỷ USD.

Trên cơ sở tính toán quy mô bán lẻ trực tuyến và các dữ liệu về số đơn hàng, mức độ sử dụng bao bì, vật liệu nhựa, có thể thấy năm 2023 thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332.000 tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171.000 tấn. Như vậy, quy mô sử dụng bao bì với thành phần vật liệu, dụng cụ nhựa trong đóng gói rất cao. Nguyên nhân chính là việc đóng gói bằng hộp carton vừa tăng chi phí bao bì, vừa tăng chi phí vận chuyển.

Trong khi đó, các loại vật liệu nhựa sử dụng đóng gói rất rẻ và nhẹ nên tiết kiệm chi phí chuyển phát. Với tốc độ tăng trưởng trên 25% mỗi năm có thể tới năm 2030 quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ gấp trên 4,7 lần hiện tại, khi đó lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800.000 tấn/năm.

Bán lẻ trực tuyến tại Việt Nam sử dụng nhiều bao bì, đặc biệt là các vật liệu, dụng cụ nhựa. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có một nghiên cứu nào ở Việt Nam đưa ra đánh giá định lượng quy mô bao bì, bao gồm vật liệu, dụng cụ nhựa phát sinh từ kinh doanh trực tuyến. Theo ông Vũ Chí Kiên - Phó Vụ trưởng Vụ Bưu chính (Bộ Thông tin và Truyền thông), thách thức lớn nhất của xử lý rác thải nhựa là sự tiện lợi và rẻ của nhựa mang lại. Thiếu nhận thức về các chương tình tái chế, ưu tiên giá rẻ hơn là bền vững.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn - Trưởng phòng Quản lý hoạt động Thương mại diện tử, Cục Thương mại diện tử (Bộ Công Thương) cho biết, bao bì phổ biến cho các gói, kiện hàng hoá trong bán lẻ trực tuyến là hộp carton, túi giấy hoặc túi nilon.

Thói quen mua từng sản phẩm riêng lẻ cũng gây ra lãng phí bao bì và các vật liệu đóng gói. Mỗi sản phẩm đều được vận chuyển trực tiếp đến tay người tiêu dùng thông qua các dịch vụ thương mại điện tử và các nhà sản xuất phải tạo ra các hộp đựng riêng biệt cho từng sản phẩm này, thường là nhỏ hơn với kích thước hộp đựng nhiều sản phẩm chung cho một đơn hàng.

Theo ông Hữu Tuấn, cần ưu tiên và có chính sách hỗ trợ các giải pháp giảm thiểu rác thải và bảo vệ môi trường trong thương mại điện tử. Khuyến khích doanh nghiệp thương mại điện tử, người bán hàng trong thương mại điện tử áp dụng các giải pháp thân thiện với môi trường.