Hiện tại hầu hết các siêu thị, cửa hàng từ nhỏ đến lớn, hay trên các nền tảng thương mại điện tử, thậm chí tại những quầy hàng ở chợ dân sinh, khách hàng có thể thanh toán bằng QR cho nhiều dịch vụ, hàng hóa khác nhau, từ vài ngàn đồng đến tiền triệu.

Chị Nguyễn Thu Hiền, chủ cửa hàng tạp hóa trên đường Đội Cấn (Ba Đình) chia sẻ, cửa hàng đã sử dụng hình thức thanh toán qua mã QR do ngân hàng cung cấp hơn 2 năm nay, mang lại sự thuận tiện rất lớn cho cả cửa hàng và khách hàng. Hiện số lượng khách hàng thanh toán qua chuyển khoản ngân hàng thông qua mã QR tăng nhanh, số lượng khách hàng trả tiền mặt cũng ít đi, nhất là giới trẻ. Theo chị Hiền, thanh toán qua mã QR được hầu hết các hộ kinh doanh trên địa bàn sử dụng bởi sự tiện dụng, an toàn, không lo nhầm lẫn, hay phải tìm tiền lẻ trả lại cho khách...

Thanh toán bằng mã QR đang dần thay thế tiền mặt tại các chợ dân sinh

Theo thống kê của NHNN, trong 6 tháng đầu năm 2023, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng 55% về số lượng, trong đó qua kênh điện thoại di động tăng tương ứng là 65% về số lượng và 77% về giá trị; qua phương thức QR Code tăng tương ứng là 152% và 301% so với cùng kỳ năm 2022. Điều này cho thấy xu hướng dịch chuyển sang thanh toán điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt, nhất là hình thức quét mã QR, đang tăng nhanh ở Việt Nam.

Đại diện MB cho biết, nhiều năm nay cùng quá trình chuyển đổi số, MB đẩy mạnh các dịch vụ thanh toán qua mã QR, từ trên các nền tảng ứng dụng đến việc phát triển liên kết với các doanh nghiệp, cửa hàng kinh doanh... Đơn cử, để hỗ trợ các cửa hàng kinh doanh thuận tiện trong việc thanh toán, MB đã triển khai tính năng chia sẻ biến động số dư VietQR miễn phí, giúp chủ cửa hàng kinh doanh quản lý doanh thu thuận tiện hơn, tránh sai sót, rủi ro trong giao dịch. Tính năng chia sẻ biến động số dư VietQR không giới hạn số lượng người dùng nên chủ cửa hàng có thể chia sẻ cho nhiều nhân viên cùng lúc. Vấn đề bảo mật được đặc biệt chú ý, chủ tài khoản không cần lộ OTP hay bất cứ thông tin cá nhân nào khác. Nhờ đó, chủ cửa hàng cũng thuận tiện theo dõi nguồn tiền ra/vào ngay trên App MBBank.

Có thể thấy, phương thức chuyển tiền/thanh toán bằng quét mã QR đang được nhiều khách hàng ưa chuộng và dần trở thành thói quen trong chi tiêu, thanh toán hàng ngày bởi sự nhanh chóng, thuận tiện và an toàn. Nhiều ngân hàng cũng đã cho phép người dân sử dụng ứng dụng ngân hàng số trên điện thoại để rút tiền tại các ATM khác bằng mã QR. Cách làm này giúp phòng tránh rủi ro lộ lọt thông tin thẻ hay mất thẻ. Theo ông Nguyễn Quang Minh - Tổng Giám đốc NAPAS, nhằm tiếp tục triển khai hoàn thiện hạ tầng số hóa với VietQR, NAPAS đã phối hợp với các ngân hàng thành viên hoàn thiện phát triển dịch vụ rút tiền qua ATM liên thông giữa các ngân hàng bằng mã VietQR (dịch vụ VietQRCash). Hiện tại dịch vụ VietQRCash được 8 ngân hàng triển khai, chiếm hơn 60% tổng số lượng ATM hiện có trên thị trường. NAPAS đã sẵn sàng mở rộng kết nối dịch vụ VietQRCash ra toàn thị trường ngay trong năm nay.

Việc sử dụng thanh toán qua mã QR không chỉ diễn ra mạnh mẽ ở thành thị mà tại vùng cao hình thức thanh toán này đang ngày càng phổ biến. Tại chợ trung tâm của thị xã Sa Pa, không chỉ các gian hàng phục vụ khách du lịch, mà cả hàng hóa cho bữa ăn, hàng hóa thiết yếu hàng ngày của người dân bản địa cũng xuất hiện mã QR. Các tiểu thương tại chợ cho biết, lượng khách hàng thanh toán hàng ngày chiếm từ 30-60% là thanh toán bằng mã QR. Đại diện Agribank chi nhánh thị xã Sa Pa cho biết, chỉ tính riêng 7 tháng đầu năm, đơn vị đã phát triển được hơn 600 mã QR cho các cửa hàng trên địa bàn. Ngoài ra, có trên 1.000 doanh nghiệp và cá nhân mở mới tài khoản ngân hàng số để phục vụ việc giao dịch và thanh toán.

Việc thanh toán qua phương thức quét mã QR tăng rất nhanh cả về số lượng và giá trị. Cũng bởi phương thức thanh toán này đang trở thành phổ biến nên đang bị kẻ gian lợi dụng sơ hở dán các mã QR giả mạo chủ cửa hàng tại các địa điểm thanh toán. Theo Vụ Thanh toán (NHNN), cùng với sự phát triển mạnh mẽ và phổ biến của thanh toán qua phương thức QR Code, các hình thức lừa đảo cũng gia tăng. Bên cạnh tình trạng mã QR tại các cửa hàng bị dán đè khiến tiền chuyển về tài khoản kẻ gian, thời gian qua còn xuất hiện hiện tượng mã QR độc hại bị phát tán thông qua các ứng dụng nhắn tin, diễn đàn, hội nhóm trên mạng xã hội. Các nhóm tội phạm mạng đã lợi dụng để tạo ra mã QR độc hại để lừa lấy tài khoản ngân hàng hoặc thông tin cá nhân người dùng. Do đó, người dùng cần kiểm tra lại thông tin sau khi quét QR để đảm bảo đúng tên người thụ hưởng, cảnh giác với các mã QR được dán hoặc chia sẻ ở những nơi công cộng hoặc gửi qua mạng xã hội, email... Các ngân hàng khuyến cáo khách hàng cảnh giác với các yêu cầu quét mã QR hoặc truy cập đường link lạ; tuyệt đối không cung cấp mã xác thực OTP/ Smart OTP cho bất kỳ ai kể cả nhân viên ngân hàng...