Gần đây cộng đồng doanh nghiệp đón nhiều tin vui khi NHNN liên tục ban hành cơ chế chính sách mới hỗ trợ người dân và doanh nghiệp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2023 và năm tiếp theo. Một trong số đó là Thông tư số 03/2023/TT-NHNN quy định ngưng hiệu lực thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN ngày 10/11/2021 quy định việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán trái phiếu doanh nghiệp (Thông tư 03).

Cụ thể, tại Thông tư 03 cho phép ngân hàng được mua lại trái phiếu chưa niêm yết đã bán trước đây mà không bị hạn chế về thời gian với điều kiện trái phiếu đó đáp ứng các điều kiện nêu tại Khoản 4 (Thông tư 16)...

Với quy định trên, một chuyên gia ngân hàng nhận định, mục đích chính của Thông tư này nhằm hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Vì các ngân hàng cũng là nhà đầu tư tổ chức và có nhu cầu đầu tư trái phiếu. Do đó, khi được phép mua lại trái phiếu sẽ giúp khơi thông dòng vốn từ ngân hàng đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp và phần nào giúp thị trường giảm bớt khó khăn.

"Thông tư 03 hỗ trợ các nhà đầu tư cũng như các doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp có dòng tiền để xử lý một phần lượng trái phiếu đáo hạn trong năm 2023, tập trung vào quý II và quý IV. Qua đó, doanh nghiệp có thể dùng nguồn vốn đang có để duy trì sản xuất kinh doanh, đầu tư, vượt qua khó khăn, góp phần phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội", vị này chia sẻ thêm.

Chuyên gia kinh tế TS. Châu Đình Linh - Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đánh giá, Thông tư 03 là giải pháp “tình thế” tháo gỡ khó khăn kịp thời cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Thực thi chính sách này, chúng ta sẽ giải quyết vấn đề thanh khoản, giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp đi vào quỹ đạo ổn định hơn, tạo lập lại niềm tin trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, khơi thông nguồn vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Khi thị trường dần đi vào quỹ đạo, NHNN sẽ có giải pháp để giám sát, quản trị rủi ro chủ động về cho vay khách hàng và trái phiếu doanh nghiệp.

Không chỉ doanh nghiệp, Thông tư 03 cũng có tác động tích cực đối với ngân hàng. Trong báo cáo vừa công bố, các chuyên gia VnDirect cũng cho rằng, với quy định tại Thông tư 03, các ngân hàng có thể thúc đẩy tăng trưởng cho vay qua việc mua trái phiếu doanh nghiệp, trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng còn yếu và thanh khoản tại ngân hàng đang dư thừa.

Mặt khác, Thông tư này một phần giúp tăng cầu trái phiếu, khi các ngân hàng - những nhà đầu tư lớn tăng mua - bán sẽ kích hoạt động thái của các nhà đầu tư khác, giúp thanh khoản thị trường trái phiếu doanh nghiệp cải thiện.

Tuy nhiên, điều kiện để được mua lại trái phiếu doanh nghiệp là doanh nghiệp phải ở mức xếp hạng tín dụng nội bộ cao nhất của TCTD. Tức là có tình hình tài chính và sản xuất kinh doanh khá lành mạnh và tùy thuộc vào đánh giá, khẩu vị rủi ro và năng lực tài chính của các TCTD. Như vậy, có thể thấy lượng trái phiếu doanh nghiệp được mua lại sẽ phụ thuộc nhiều vào chất lượng đơn vị phát hành.

Bên cạnh đó, do Thông tư 03 chỉ có hiệu lực áp dụng đến hết năm 2023, nên sẽ phụ thuộc vào tình hình môi trường kinh doanh bên ngoài cũng như sự vận động, linh hoạt, thích ứng, sản xuất kinh doanh hiệu quả của mỗi doanh nghiệp… Nếu thị trường, nền kinh tế không phục hồi tốt, rủi ro nợ xấu có thể tăng lên sau đó, ảnh hưởng tiêu cực đến cả doanh nghiệp, bên vay và TCTD. Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng, để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phục hồi đòi hỏi sự nỗ lực, cố gắng từ tất cả các bên liên quan.

Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, TS. Cấn Văn Lực đề xuất, cần nâng cao hơn nữa hiệu quả trong phối hợp chính sách, đặc biệt giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, chính sách giá cả và các chính sách vĩ mô khác nhằm đảm bảo thực hiện tốt các cân bằng giữa kiểm soát lạm phát và tăng trưởng, giữa cân đối ngân sách và hỗ trợ doanh nghiệp, người dân.

Cùng với đó, NHNN và Bộ Tài chính cần theo dõi, đôn đốc, giám sát thực hiện và kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện. Phía TCTD sớm có hướng dẫn nội bộ, chủ động đánh giá, theo dõi, trích lập dự phòng rủi ro, kiểm tra giám sát đảm bảo thực hiện đúng, giảm thiểu trục lợi... Về phía doanh nghiệp cần nắm rõ điều kiện trái phiếu doanh nghiệp được mua lại, thiện chí phối hợp với các TCTD, các doanh nghiệp phát hành để hoàn thiện hồ sơ theo quy định.

Bộ Tài chính cần sớm có điều chỉnh điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng phù hợp hơn, phê duyệt nhanh hơn, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp phát hành ra kênh này nhiều hơn. Song song với đó hoàn thiện chính sách phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp lành mạnh, an toàn, hiệu quả, giảm áp lực vốn trung dài hạn đối với hệ thống ngân hàng.