Tình trạng tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản chưa đảm bảo đủ điều kiện vẫn tiếp tục diễn ra.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình hình chống khai thác hải sản vi phạm quy định IUU sau hơn 6 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” đã có những chuyển biến đáng kể.

Qua kết quả làm việc trực tiếp với DG-MARE về các khuyến nghị của EC tại đợt thanh tra lần thứ 3, EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU, một số nội dung đã triển khai các giải pháp xử lý và có kết quả cập nhật, trao đổi kịp thời.

Tuy nhiên, sau đợt thanh tra lần thứ 3 của EC, kết quả thực hiện các khuyến nghị của EC, cũng như thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo Quốc gia về IUU đến nay vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm được khắc phục trên thực tế tại các địa phương.

Cụ thể, về quản lý đội tàu, đến nay chưa hoàn thành việc đăng ký tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) chưa đầy đủ. Tổng số tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên đã được đăng ký và cập nhật trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) là 71.658/86.820 chiếc (đạt 82,5%). Tổng số tàu cá đã được cấp giấy phép còn hạn mới đạt khoảng 70%; trong đó từ 6 đến dưới 12m đạt 46%, từ 12 đến dưới 15m đạt 64,6%, từ 15m trở lên đạt 94,8%.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình trạng tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản chưa đảm bảo đủ điều kiện vẫn tiếp tục diễn ra. Lắp đặt thiết bị VMS đạt gần 100% nhưng tình trạng tàu cá ngắt kết nối VMS xảy ra phổ biến với số lượng lớn. Tỉ lệ số lượng tàu cá có kết nối trung bình hàng ngày qua hệ thống giám sát tàu cá hiện nay đạt khoảng 60%. Đối với tàu cá bị mất kết nối trên 6 tháng là 3.403 tàu (chiếm 12% so với tổng số lượng tàu đã được lắp đặt có trên hệ thống).

Hiện mới chỉ có 15 tỉnh thành lập kiểm ngư địa phương, dẫn đến chưa đảm bảo đủ năng lực thực thi pháp luật trong khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên vùng biển được phân cấp, tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, chống khai thác IUU.

Tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra, diễn biến phức tạp. Tính đến ngày 29/8/2023, có 39 tàu/252 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, tập trung tại các tỉnh Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu, Tiền Giang, Cà Mau và Kiên Giang. EC khẳng định không gỡ cảnh báo “thẻ vàng” nếu không chấm dứt tình trạng này.

Ngoài ra, tình trạng tàu cá tắt, tháo gỡ thiết bị VMS gửi sang tàu cá khác để khai thác sai vùng và trốn tránh sự giám sát của lực lượng chức năng đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài tiếp tục diễn ra phức tạp.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết công tác thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU tại một số địa phương rất yếu kém, thiếu trách nhiệm và chưa thống nhất, đồng bộ; đặc biệt là vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển.

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho rằng việc EC cảnh báo “thẻ vàng” khiến uy tín của Việt Nam bị giảm sút nghiêm trọng, đồng thời chỉ rõ ngành thủy sản có thể phải đối mặt với nguy cơ tương tự “thẻ vàng” ở các thị trường khác ngoài EU.

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng kế hoạch, trong đó nêu rõ những nhiệm vụ cần tập trung thực hiện từ nay đến khi đoàn kiểm tra của EC đến làm việc; chuẩn bị chu đáo để đón đoàn kiểm tra của EC đạt kết quả tốt nhất, sớm gỡ được cảnh báo “thẻ vàng” của EC.

Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Bộ Quốc phòng chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát, không để có tàu cá nào bị bắt ở nước ngoài.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng đánh giá sự quyết liệt chưa đồng đều, có những địa phương quản lý tốt tàu cá ra vào bến và nâng cao được tỉ lệ truy xuất nguồn gốc hải sản khai thác như Cà Mau, nhưng cũng còn những địa phương chưa quyết liệt trong việc xử lý các khuyến nghị của đoàn thanh tra EC.