Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi sẽ làm Trưởng ban chỉ đạo, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường giữ vai trò Phó Trưởng ban. Ban này sẽ bao gồm lãnh đạo các sở, ngành như sở Xây dựng, sở Tài nguyên và Môi trường, sở Tài chính, sở Quy hoạch - Kiến trúc, sở Kế hoạch và Đầu tư cùng Chủ tịch UBND các quận, huyện liên quan.

Quận 8 là địa bàn có nhiều nhà ven sông và sẽ lthí điểm thực hiện theo Đề án di dời toàn bộ nhà trên và ven sông, kênh rạch trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

Theo thống kê, TPHCM hiện có hơn 48.000 căn nhà nằm trên và ven sông, kênh, rạch. Trong đó, 9 dự án đã và đang triển khai, với 1.149 căn nhà đã được bồi thường, giải phóng mặt bằng và 243 căn khác đang trong quá trình giải tỏa. Còn khoảng 46.500 căn nhà ven sông, kênh rạch còn lại chưa có phương án cụ thể về bồi thường, hỗ trợ hoặc tái định cư.

Theo Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh, để hỗ trợ di dời, thành phố dự kiến xây dựng các chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội cho hộ dân sống ven kênh rạch khi không có dự án đầu tư xây dựng hoặc cải tạo. Theo Luật Đầu tư công, đối với các dự án nhóm B và C, công tác bồi thường là một phần của dự án đầu tư xây dựng. Do đó, nếu thực hiện di dời mà không có dự án đầu tư xây dựng, UBND TP. Hồ Chí Minh cần xin ý kiến từ các cơ quan thẩm quyền.

Với các trường hợp nhà xây dựng không hợp lệ hoặc lấn chiếm hành lang bảo vệ kênh rạch, người dân sẽ không đủ điều kiện bồi thường đất nhưng có thể được hỗ trợ nhà ở theo Luật Đất đai 2024.

Báo cáo sơ bộ từ các quận, huyện và TP.Thủ Đức, nhu cầu nhà ở xã hội để phục vụ tái định cư cho người dân sống trong nhà ven sông, kênh, rạch ước tính khoảng 8.157 căn, chiếm 17,6% tổng số nhà ven kênh rạch cần di dời.

Tuy nhiên, Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh nhận định con số này chưa hoàn toàn chính xác. Chẳng hạn, tại quận Bình Thạnh, có 864/2.077 trường hợp (chiếm 41,6%) trong diện giải tỏa tại khu vực rạch Xuyên Tâm có nhu cầu nhà ở xã hội. Dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi (Quận 8) cũng ghi nhận nhu cầu nhà ở xã hội là 680/1.633 trường hợp (chiếm 41,64%). Điều này cho thấy, nhu cầu nhà ở xã hội cho các dự án di dời nhà ven sông, kênh, rạch ở TP. Hồ Chí Minh dao động theo từng địa bàn, với tỉ lệ ước tính trung bình khoảng 40%.

Lãnh đạo UBND TP. Hồ Chí Minh yêu cầu Viện Nghiên cứu Phát triển thành phố thực hiện điều tra xã hội học đối với 46.500 căn nhà ven sông, kênh, rạch. Việc điều tra sẽ được thực hiện từ ngày 2/12 và hoàn thành báo cáo trước ngày 30/12. Điều tra xã hội học nhằm xác định rõ đối tượng, quy mô, phương thức khảo sát và phương án tái định cư.

Quận 8 là địa bàn có nhiều nhà ven kênh nhất, được xem xét giao nhiệm vụ hoàn thiện đề án thí điểm về di dời nhà ven sông, kênh, rạch, đồng thời đề xuất các phương án tận dụng quỹ đất sau giải tỏa để phát triển kinh tế.

UBND TP. Hồ Chí Minh cũng yêu cầu Ban Chỉ đạo thành lập sẽ có một tổ giúp việc do Giám đốc Sở Xây dựng làm tổ trưởng cũng được thành lập để hỗ trợ thường xuyên và giao chủ trì, phối hợp với các đơn vị khẩn trương xây dựng đề cương, quy chế, kế hoạch thực hiện đề án di dời toàn bộ nhà ven sông, kênh rạch để báo cáo, trình Ban chỉ đạo xem xét, cho ý kiến để trình Thành ủy, HĐND TP. Hồ Chí Minh xem xét trước tháng 3/2025.