Bước chuyển lớn trong chuyển đổi năng lượng

Việc phát triển năng lượng hydrogen đã được Bộ Chính trị sớm chỉ đạo tại Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Định hướng phát triển lĩnh vực hydrogen cũng đã được nhấn mạnh trong Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định số 893/QĐ-TTg ngày 26/7/2023) và Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023), đủ để cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của lĩnh vực này đối với định hướng phát triển năng lượng của Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương nhìn nhận Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 một lần nữa thể hiện rõ chủ trương phát triển kinh tế theo hướng xanh, chuyển đổi nền kinh tế bền vững, đạt mục tiêu Việt Nam đã cam kết tại COP 28, COP 28. Đây là bước chuyển đổi lớn trong chuyển đổi năng lượng.

Để thực hiện chiến lược này, ông Lý Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ cho biết, Vụ sẽ phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Khoa học và Công nghệ, các đơn vị liên quan của Bộ Công Thương thực hiện việc rà soát, sửa đổi, xây dựng bổ sung các tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia trong lĩnh vực sản xuất, sử dụng, lưu trữ, vận chuyển hydrogen và lĩnh vực thu giữ/sử dụng các-bon (CCS/CCUS) phù hợp với các quy định, tiêu chuẩn quốc tế; Cập nhật những tiến bộ khoa học công nghệ trên thế giới về năng lượng hydrogen; Xây dựng các nhiệm vụ khoa học và công nghệ nhằm thúc đẩy hoạt động nghiên cứu về công nghệ sản xuất, lưu trữ, phân phối và công nghệ sử dụng hydrogen.

Về phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Trần Trung Đức, Vụ Kinh tế công nghiệp, dịch vụ (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, Bộ được giao 2 nhiệm vụ. Thứ nhất, chủ trì phối hợp với các cơ quan, bộ ngành để xây dựng cơ chế chính sách để thúc đẩy năng lượng hyrogen. Về vấn đề này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương thúc đẩy cơ chế chính sách để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp này.

Thứ hai, về nghiên cứu đề xuất cấp thẩm quyền ban hành các quy định về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư các dự án điện gió ngoài khơi để sản xuất hydrogen. Đây là nhiệm vụ nặng nề cũng là vướng mắc lớn để phát triển ngành công nghiệp này. Bộ Kế hoạch và Đầu tư thống nhất đề xuất bổ sung thêm 1 điều khoản trong Luật Đầu tư về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của các dự án điện gió ngoài khơi khi xây dựng Luật Điện lực sửa đổi cho phù hợp, đồng bộ.

Ông Phạm Văn Tấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) chia sẻ, hydrogen được xác định là nhiên liệu sạch trong các cuộc đàm phán về biến đổi khí hậu trên thế giới, và đây được coi là giải pháp để giúp thế giới đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào giữa thế kỷ. Trong đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam về Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến 2050, hydrogen cũng được coi là biện pháp để giúp Việt Nam giảm phát thải khí nhà kính. Trong nội dung về kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện tuyên bố chính trị về chuyển đổi đối tác chính trị, chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), hydrogen cũng được coi là ưu tiên hợp tác giữa Việt Nam và đối tác, nhóm đối tác trong và ngoài G7 và các tổ chức quốc tế.

Việc ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển hydrogen được xác định là hết sức kịp thời, các nội dung của chiến lược, các bước đi từ nay đến 2050 hết sức phù hợp với trình độ phát triển của Việt Nam và thế giới trong bối cảnh hiện nay.

“Để triển khai nhiệm vụ này, hiện chúng tôi đang dự kiến triển khai những nội dung liên quan đến năng lượng công bằng và thực hiện kế hoạch huy động nguồn lực triển khai các tuyên bố chính trị năng lượng công bằng”, ông Tấn cho hay.

Hội nghị trực tiếp và trực tuyến với các địa phương

Cần cơ chế và sự vào cuộc đồng bộ

Ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương cho biết, đối với ngành điện của Việt Nam là ngành tiêu thụ nhiều năng lượng và phát thải khí nhà kính cho nên việc chuyển đổi nguyên liệu hoá thạch sang sử dụng hydro và năng lượng có nguồn gốc hydro là hết sức cần thiết.

Trong quyết định 500 của Chính phủ phê duyệt Quy hoạch điện VIII đã đặt ra lộ trình chuyển đổi nhà máy nhiệt điện than sang sử dụng amoniac xanh, lộ trình chuyển đổi nhà máy sử dụng khí LNG sang hydro. "Trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, chúng tôi nhất trí rằng cần có nghiên cứu, sử dụng bước trộn các nhiên liệu như than với amoniac, khí hóa lỏng với hydro để sau đó triển khai từ giai đoạn 2030 - 2050. Trong đó với các dự án tuabin khí hiện đang sử dụng khí LNG nhập khẩu thì cũng có bước thử nghiệm để chuyển đổi thành công sang hydro" ông nói.

Tuy nhiên, một khó khăn lớn hiện nay là phụ thuộc vào công nghệ đối với các nhà máy sử dụng than và khí sang amoniac và hydro vì công nghệ này vẫn chưa được thương mại hóa và giá thành sản xuất amoniac và hydro cao chắc chắn lộ trình để chuyển đổi nhiên liệu cần phù hợp với mức độ thương mại hóa của công nghệ và giá thành nhiên liệu.

Theo ông Ngô Sơn Hải, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), căn cứ trên kế hoạch triển khai Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, EVN một mặt chủ động nghiện cứu trong lĩnh vực này. Mặt khác, EVN hiện đang triển khai xây dựng các lộ trình và giải pháp để chuyển đổi năng lượng tại EVN trong đó có các nhà máy điện truyền thống chuyển sang đốt phối trộn hydro.

Dự kiến, trong quý II, III năm nay sẽ xong các lộ trình để chuyển đổi các nhà máy điện cũ theo Quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt.

Để đẩy nhanh triển khai lô trình này, EVN đề nghị xây dựng cơ chế hỗ trợ cho các dự án phát điện hydro có thể cạnh tranh được với nguồn khác trong hệ thống. Đông thời xây dựng hệ thống tiêu chuẩn về phát điện hydro để trong thời gian tới triển khai thực hiện kế hoạch liên quan đến Chiến lược phát triển Hydrogen.

Ông Đặng Thanh Hải, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đặng Thanh Hải Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (TKV) cho biết, 2 nhiệm vụ của TKV là: xây dựng kế hoạch chuyển đổi phối trộn nguyên liệu hydrozen với nhiên liệu của các nhà máy nhiệt điện than của TKV; Nghiên cứu áp dụng công nghệ khí hóa than phù hợp, trong đó có lĩnh vực thu giữ sử dụng cacbon gắn với quá gắn với quá trình sản xuất hydrogen, hiện nay khái niệm hydrogen xanh. Để triển khai những giải pháp này, hiện nay TKV đã làm việc với các đối tác nước ngoài, trong đó có Nhà máy Nhiệt điện Na Dương.

"Tuy nhiên một trong những khó khăn lớn nhất là công nghệ vẫn chưa thống nhất hiện nay để chuyển đổi nhiên liệu này. Với những khó khăn đó, tôi cũng đề nghị rất cần có những dự án đi đầu, trên cơ sở đó rút kinh nghiệm để triển khai" ông Hải nói.

Ông Vũ Hồng Dương, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Trà Vinh cho biết, Trà Vinh có một nhà máy hydro xanh đã thực hiện chủ trương đầu tư, đây là nhà máy đầu tiên ở Việt Nam được Trà Vinh quyết định chủ trương đầu tư với công suất 24 nghìn tấn/năm hydro và amoniac là 182 nghìn tấn/năm và ô xi là 195 nghìn tấn/năm.

Đến nay, tỉnh đã chuẩn bị xong đất đai giao cho nhà đầu tư và đang chuẩn bị triển khai thực hiện. Dự án cũng đang hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động môi trường, 2 vấn đề này dự kiến trình trong tháng 3/3024. Tiếp đến là hoàn chỉnh phần phòng cháy chữa cháy, dự kiến là vào khoảng tháng 5/2024. "Đây là dự án mới nên việc hoàn thiện những hồ sơ này đến nay vẫn còn một số vướng mắc, rất mong thời gian tới Bộ trưởng Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan có hỗ trợ đặc biệt để tỉnh triển khai dự án" ông Dương đề xuất.

Ông Hà Đăng Sơn, Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) cho biết việc hỗ trợ cho các nỗ lực trong giảm phát thải khí nhà kính cũng như thực hiện cam kết quốc gia trong lĩnh vực năng lượng, USAID đã thực hiện trong thời gian hơn 7 năm vừa qua và ngay bản thân trong các nỗ lực về hỗ trợ cho các đầu tư về hydrogen xanh, USAID thông qua chương trình an ninh năng lượng đô thị cũng có hỗ trợ một phần cho cả Chính phủ và tư nhân.

Trong thời gian tiếp theo, Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ USAID cũng đang có nội dung hỗ trợ trực tiếp cho Vụ Dầu khí - Than trong câu chuyện triển khai chiến lược phát triển hydrogen xanh. Tuy nhiên, USAID mong muốn trong thời gian tới, sớm có được sự phê duyệt của lãnh đạo Bộ cho kế hoạch thực hiện của chương trình năng lượng phát thải thấp Việt Nam FA II, trong đó có hoạt động liên quan tới hỗ trợ Vụ Dầu khí - Than về các triển khai, cụ thể hóa chiến lược này, cũng như phối hợp với các Cục, Vụ khác trong Bộ trong các hoạt động khác, trong đó có cả về triển khai thực hiện quy hoạch điện VIII, các vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả hoặc các cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA).

Tiếp nhận các ý kiến tại hội nghị, để triển khai có hiệu quả Chiến lược năng lượng hydrogen, tBộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã đề nghị các Bộ, ngành, địa phương, các Tập đoàn, Tổng công ty, Hiệp hội, doanh nghiệp và các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương chú trọng tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 165/QĐ-TTg.

Trong đó, các Bộ, ngành Trung ương và các địa phương tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định phê duyệt Chiến lược, trong đó chú trọng các nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, bao gồm: cập nhật các chủ trương, định hướng đề ra trong Chiến lược để điều chỉnh, bổ sung, tích hợp vào các quy hoạch ngành Quốc gia và quy hoạch tỉnh; nghiên cứu, đề xuất xây dựng, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách có liên quan, nhất là chính sách khuyến khích sử dụng nhiên liệu hydrogen đối với phương tiện, thiết bị, hạ tầng giao thông xanh; nghiên cứu, ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia trong lĩnh vực sản xuất, sử dụng, lưu trữ, vận chuyển hydrogen và lĩnh vực thu giữ/sử dụng các-bon phù hợp với các quy định, tiêu chuẩn quốc tế...

Các Tập đoàn, Tổng công ty, doanh nghiệp ngành năng lượng (EVN, PVN, TKV, Hóa chất, Xăng dầu,…) và các Hiệp hội ngành nghề tập trung quán triệt, triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp đề ra trong Chiến lược; chủ động nghiên cứu, đề xuất và tích cực tham gia với các cơ quan có thẩm quyền trong việc xây dựng, ban hành các quy định, cơ chế chính sách khả thi để thúc đẩy phát triển năng lượng hydrogen; chủ động xây dựng, điều chỉnh các chiến lược, kế hoạch phát triển của doanh nghiệp, bảo đảm phù hợp với Chiến lược năng lượng hydrogen; tăng cường huy động các nguồn vốn trong và ngoài nước để thực hiện các dự án đầu tư về năng lượng có nguồn gốc hydrogen.

Các đơn vị chức năng của Bộ Công Thương tập trung làm tốt công tác truyền thông phổ biến sâu rộng về vai trò, tầm quan trọng và các nội dung cốt lõi của Chiến lược; khẩn trương tham mưu xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành các Kế hoạch cụ thể nhằm thực hiện các mục tiêu, giải pháp đề ra trong Chiến lược; phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tập trung nghiên cứu, tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành các quy định, cơ chế chính sách liên quan, đồng thời theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các dự án năng lượng hydrogen; Định kỳ hàng tháng báo cáo tình hình, kết quả thực hiện Chiến lược theo nhiệm vụ được phân công và kịp thời tham mưu với Lãnh đạo Bộ và cấp có thẩm quyền kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh.