Toàn cảnh Lễ công bố

Khảo sát POBI 2021 được thực hiện dựa trên ba trụ cột là minh bạch ngân sách, sự tham gia của người dân trong chu trình ngân sách và trách nhiệm giải trình. Khảo sát này nhằm mục tiêu thúc đẩy sự minh bạch, giải trình và quản lý ngân sách công; tạo động lực cạnh tranh giữa các tỉnh thu hút đầu tư; gia tăng mức độ công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình ở cấp cao hơn và cấp thấp hơn; niềm tin của công chúng đối với việc quản lý ngân sách nhà nước tại cấp tỉnh.

Kết quả khảo sát POBI 2021 cho thấy mức độ công khai ngân sách của các tỉnh cải thiện không đáng kể so với POBI 2020. Điểm xếp hạng trung bình về công khai ngân sách của các tỉnh đạt 69,53/100 điểm, tăng 0,44 điểm so với năm 2020. Năm 2021, có 31 tỉnh công khai đầy đủ tài liệu và thông tin về ngân sách nhà nước, tăng 4 tỉnh so với năm 2020; số tỉnh công khai tương đối đầy đủ là 24 tỉnh; số tỉnh công khai chưa đầy đủ và công khai ít lần lượt là 6 và 2 tỉnh.

Trong đó, Bà Rịa-Vũng Tàu là tỉnh đứng đầu bảng xếp hạng khảo sát POBI 2021, đạt 98,59 điểm, Khánh Hòa xếp thứ hai với 92,69 điểm và Lai Châu xếp thứ ba với 91,99 điểm. Quảng Bình, Khánh Hòa, Quảng Ninh là ba tỉnh có sự tiến bộ vượt bậc trong kết quả xếp hạng POBI 2021 so với năm 2020. Trong khi đó, Ninh Bình, Tây Ninh và Lâm Đồng lại là ba tính có sự sụt giảm đáng kể về thứ bậc trên bảng xếp hạng lần lượt là 38 bậc, 35 bậc và 23 bậc.

Với trụ cột sự tham gia của người dân, POBI 2021 chỉ ra rằng, các tỉnh vẫn ít tạo điều kiện để người dân tham gia vào quy trình ngân sách. Số điểm quy đổi trung bình của 63 tỉnh, thành phố là 41,8/100 điểm, tăng 2,55 điểm so với năm 2020 và 3,78 điểm so với năm 2019. Như vậy, có thể thấy sự cải thiện về điểm số của trụ cột sự tham gia trong thời gian qua là rất hạn chế. Đà Nẵng vẫn là địa phương đạt điểm số cao nhất với số điểm tuyệt đối, cải thiện rất tốt so với năm 2020. Đăk Nông là tỉnh có số điểm về sự tham gia của người dân thấp nhất cả nước (8,3 điểm).

Trong trách nhiệm giải trình, kết quả khảo sát POBI 2021 cần cải thiện mức độ giám sát và trách nhiệm giải trình của Hội đồng Nhân dân các tỉnh. Điểm trung bình của 63 tỉnh, thành phố của trụ cột trách nhiệm giải trình là 48,2/100 điểm, Bà Rịa-Vũng Tàu là tỉnh dẫn đầu. Có 41 tỉnh (65,08%) có công khai kế hoạch giám sát thường xuyên và chuyên đề, 14 HĐND các tỉnh (22,2%) có công khai báo cáo giám sát về ngân sách…

Đánh giá một cách khái quát, PGS. TS Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam nhận định, qua cuộc khảo sát năm nay có thể thấy, việc tuân thủ công khai ngân sách các tỉnh nhìn chung tiếp tục được cải thiện. Có 31 tỉnh đạt mức độ công khai “đầy đủ”, so với 27 tỉnh vào năm trước và 0 tỉnh nào vào năm khảo sát đầu tiên năm 2018. Đây là một bước tiến đáng khích lệ từ khi chỉ số POBI ra đời.

Quan sát cho thấy những tỉnh nào đã thực hành công khai ngân sách tốt thường tiếp tục thực hành điều này một cách tích cực như Vũng Tàu, Vĩnh Long, Đà Nẵng, Cao Bằng, Lai Châu. Có những tỉnh lúc đầu chưa tuân thủ tốt nhưng đã cải thiện mạnh mẽ và giữ ổn định vị trí cao như Hòa Bình và Lạng Sơn. Đặc biệt, so với năm trước, những tỉnh có sự cải thiện tốt nhất bao gồm Quảng Bình, Khánh Hòa, Quảng Ninh.

“Chúng tôi hy vọng các tỉnh sẽ ngày càng nghiêm túc trong việc thực hành công khai minh bạch theo đúng tinh thần pháp luật”, PGS. TS Nguyễn Đức Thành khẳng định.

Kết quả xếp hạng Chỉ số công khai ngân sách tỉnh POBI 2021

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Quang Thương, Giám đốc điều hành BTAP chia sẻ, trong khảo sát POBI 2021 có 5 tỉnh đạt 91 điểm trở lên, trong đó tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu đứng đầu xếp hạng minh bạch ngân sách POBI 2021 với số điểm 98,59/100. Điều này cho thấy, việc công khai ngân sách theo như Luật Ngân sách Nhà nước 2015 hoàn toàn có thể thực hiện được.

Trong thời gian tới, các tỉnh còn công khai chưa đầy đủ hoặc công khai ít cần thực hiện công khai thông tin về ngân sách một cách đầy đủ và có chế tài xử lý đối với các cơ quan, cá nhân chưa hoàn thành trách nhiệm trong về công khai ngân sách, ông Nguyễn Quang Thương đề xuất.

Ngoài ra, PGS.TS Vũ Sỹ Cường, đại diện nhóm nghiên cứu cũng đề xuất, các tỉnh cần khắc phục ngay các tài liệu phải công bố theo đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước 2015 và Luật Tiếp cận Thông tin năm 2016; các tỉnh làm chưa tốt cần thực hiện đúng và đầy đủ công khai kịp thời các thông tin ngân sách, tránh tình trạng đi thụt lùi; các tỉnh duy trì việc công khai liên tục tài liệu ngân sách qua các năm, tối thiểu là trong vòng ba năm gần nhất; các tỉnh chủ động trong việc tiếp cận và phản hồi các câu hỏi, thắc mắc của người dân. Đặc biệt, các tỉnh cần có sự rà soát lại việc cung cấp địa chỉ email liên hệ, cập nhật thư mục hỏi đáp để người dân có thể dễ dàng tham gia đóng góp ý kiến.