Giá vàng chịu tác động mạnh từ bất định của thế giới

Những biến động địa chính trị trên thế giới ngày càng khó đoán định, nhất là từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, khiến không chỉ ngân hàng trung ương các nước mà cả các nhà đầu tư cũng lấy vàng làm nơi trú ẩn. Theo dữ liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới, nhu cầu vàng toàn cầu năm 2023 (không bao gồm thị trường phi tập trung OTC) giảm xuống còn 4.448,4 tấn, giảm 5,3% so với năm 2022. Tuy nhiên, khi gộp cả nhu cầu từ thị trường mua bán vàng không qua sàn giao dịch tập trung (OTC) và các nguồn khác, tổng nhu cầu về vàng đã tăng lên mức kỷ lục hàng năm mới là 4.899,8 tấn, cao hơn năm 2022 khoảng 3,1%. Đặc biệt, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới như Trung Quốc, Ấn Độ… liên tục mua và tích trữ vàng số lượng lớn trong thời gian qua.

Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã liên tục bán mạnh trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ suốt năm 2023. Theo dữ liệu do Bộ Tài chính Mỹ công bố ngày 19/12/2023, lượng nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ của Trung Quốc đã giảm xuống còn 769,6 tỷ USD trong tháng 10, đánh dấu mức giảm tháng thứ bảy liên tiếp. Việc bán mạnh trái phiếu Kho bạc Mỹ và tích cực thu mua vàng của Trung Quốc là một trong những nguyên nhân đẩy giá vàng thế giới tăng. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã không ngần ngại thông báo rằng, lượng vàng do họ nắm giữ (thời điểm tháng 3/2024), đã tăng lên 72,74 triệu ounce, tương đương 2.263 tấn; tăng 72,58 triệu ounce (2.257 tấn) so với hồi tháng 2/2024. Giá trị vàng dự trữ tăng từ 48,64 tỷ USD lên 61,07 tỷ USD.

NHNN yêu cầu áp dụng hóa đơn điện tử trong việc thực hiện các giao dịch mua, bán vàng, đặc biệt là mua, bán vàng miếng

Không những xung đột của Nga - Ukraine ngày càng leo thang mà xung đột tại khu vực Trung Đông giữa Iran và Israel vẫn đang diễn biến phức tạp và có nguy cơ lan rộng, khiến nhu cầu tích trữ vàng càng tăng mạnh. Ngày 14/4 vừa qua, sau khi Iran tiến hành cuộc tấn công trả đũa đối với Israel, giá vàng thế giới đã lên mức 2.344,53 USD/oz; ngày 15/4 giá vàng tiếp tục tăng lên 2.363,3 USD/oz; ngày 16/4 giá vàng thế giới có lúc lên đến 2.379,6 USD/oz. Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh hiện tại, rất khó để dự báo đâu là "mức cao nhất mọi thời đại" của giá vàng thế giới.

Giá vàng thế giới tăng lập tức tác động đến thị trường trong nước, đặc biệt là tâm lý kỳ vọng của người dân. Trong bối cảnh đó, NHNN đã liên tục có giải pháp phối hợp cùng Bộ, ngành liên quan nhằm ổn định thị trường vàng.

Đồng bộ, quyết liệt quản lý thị trường vàng

Tại văn bản số 3102/NHNN-QLNH, NHNN đề nghị Bộ Tài chính phối hợp thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao tại Nghị định số 24/2012/NĐ-CP (NĐ 24) của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng; Nhiệm vụ, giải pháp bình ổn và quản lý thị trường vàng được giao tại các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Một nội dung quan trọng được NHNN đề cập trong văn bản 3102 là Bộ Tài chính yêu cầu các tổ chức kinh doanh mua, bán vàng, nhất là kinh doanh mua, bán vàng miếng thực hiện nghiêm việc áp dụng hóa đơn điện tử trong các giao dịch mua, bán vàng để nâng cao tính minh bạch, cải thiện hiệu quả giám sát, điều hành, bảo đảm thị trường vàng hoạt động an toàn, hiệu quả, công khai, minh bạch; xử lý nghiêm các doanh nghiệp không thực hiện đúng quy định này; Tiếp tục cung cấp thông tin về các sự vụ, sự việc buôn lậu, vận chuyển trái phép vàng qua biên giới để NHNN kịp thời nắm bắt thông tin thị trường nhằm đưa ra phương án quản lý thị trường vàng hiệu quả; Hỗ trợ NHNN trong việc thực hiện thủ tục thông quan lượng vàng nhập khẩu phục vụ công tác đấu thầu.

Cùng với đó, NHNN đã có văn bản gửi các Bộ Công an, Bộ Công thương đề nghị phối hợp thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao tại NĐ 24; Nhiệm vụ, giải pháp bình ổn và quản lý thị trường vàng được giao tại các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài phối hợp trên, NHNN đề nghị Bộ Công an, thực hiện nhiệm vụ tại Công điện số 23/CĐ-TTg ngày 20/3/2024 về tăng cường các biện pháp quản lý thị trường vàng. Theo đó Thủ tướng Chính phủ có ý kiến giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với NHNN và các cơ quan thanh tra, kiểm tra, bảo vệ pháp luật và cơ quan chức năng liên quan khẩn trương thực hiện ngay các biện pháp theo quy định để xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thị trường vàng và hoạt động kinh doanh vàng, nhất là các hành vi buôn lậu, thao túng, đầu cơ trục lợi, đẩy giá vàng miếng... Phối hợp cùng NHNN trong tổ chức hoạt động đấu thầu vàng miếng SJC để đảm bảo hoạt động đấu thầu được an toàn, hiệu quả.

Đối với Bộ Công Thương, NHNN đề nghị chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường công tác quản lý thị trường; kịp thời phát hiện các hành vi có dấu hiệu vi phạm và cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Chấp hành nghiêm túc các quy định về hoạt động kinh doanh vàng

NHNN đã có văn bản số 3145/NHNN-QLNH, NHNN chỉ đạo các TCTD, doanh nghiệp được cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng chấp hành nghiêm túc các quy định về quản lý hoạt động kinh doanh vàng tại NĐ 24, các Thông tư hướng dẫn NĐ 24, các quy định pháp luật liên quan và các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để đảm bảo thị trường vàng hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng quy định pháp luật, không xảy ra tình trạng trục lợi, đầu cơ, thao túng, đẩy giá.

NHNN yêu cầu các tổ chức trên thực hiện đúng chế độ hóa đơn, chứng từ theo quy định của Bộ Tài chính; áp dụng hóa đơn điện tử trong việc thực hiện các giao dịch mua, bán vàng để nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động mua, bán vàng, đặc biệt là mua, bán vàng miếng; Tuân thủ pháp luật về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố; Thực hiện nghiêm túc công văn số 10064/NHNN-TTGSNH ngày 28/12/2023 của NHNN về việc tuân thủ pháp luật về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Đối với NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, NHNN đã ban hành văn bản số 3146/NHNN-QLNH yêu cầu khẩn trương thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau: Phối hợp với các cơ quan chức năng trên địa bàn (Cục Quản lý thị trường, Sở Khoa học và công nghệ, Công an…) tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra hoạt động kinh doanh vàng của các đơn vị; Kịp thời xử lý các vi phạm về hoạt động kinh doanh vàng theo thẩm quyền (nếu có);

Yêu cầu các TCTD, doanh nghiệp được cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng trên địa bàn chấp hành nghiêm các quy định về quản lý hoạt động kinh doanh vàng theo NĐ24, các Thông tư hướng dẫn NĐ24 và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan; Chấp hành nghiêm chế độ hóa đơn, chứng từ theo quy định của Bộ Tài chính; Tuân thủ pháp luật về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố. Theo chức năng, nhiệm vụ, thường xuyên theo dõi, quản lý, giám sát chặt chẽ tình hình hoạt động kinh doanh vàng trên địa bàn.