Ra đời trong bối cảnh đặc biệt với nhiệm vụ được giao phó cũng rất đặc biệt, chưa có tiền lệ là “xử lý nợ xấu không dùng Ngân sách Nhà nước”, nhìn lại chặng đường 10 năm hình thành và phát triển, hoạt động của Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC) đã góp phần đưa nợ xấu của toàn hệ thống về dưới 3%, hỗ trợ các TCTD tái cơ cấu, lành mạnh hóa tài chính, đảm bảo an toàn hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân hàng. Từ chặng khởi đầu ấy, bước sang một giai đoạn mới, mục tiêu mà VAMC đặt ra không chỉ là mua bán, xử lý nợ xấu, mà trở thành trung tâm, thúc đẩy phát triển thị trường mua bán nợ tại Việt Nam trong tương lai.

Dấu son hành trình

Trên cơ sở Đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ngày 27/6/2013, NHNN đã ban hành Quyết định số 1459/QĐ-NHNN thành lập VAMC với mục tiêu xử lý nhanh nợ xấu, lành mạnh hóa tài chính, giảm thiểu rủi ro cho các TCTD, doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng tín dụng hợp lý cho nền kinh tế, từ đó góp phần đảm bảo an toàn, hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân hàng. Trong những năm qua, được sự quan tâm đặc biệt của Quốc hội, Chính phủ và chỉ đạo sát sao của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), với nỗ lực của Ban Lãnh đạo cùng các cán bộ nhân viên, VAMC đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phấn đấu hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ được giao.

Thứ nhất, do là định chế tài chính mới thành lập chưa có tiền lệ, về cơ bản VAMC đã xây dựng và hoàn thiện mô hình tổ chức và cán bộ, ban hành quy trình quy chế các mặt hoạt động nhằm đảm bảo việc vận hành và thực hiện tốt theo chức năng nhiệm vụ được giao.

Thứ hai, tập trung hoàn thành tốt những nhiệm vụ đề ra. Kết quả mua nợ lũy kế đến nay là hơn 28 nghìn khoản nợ xấu bằng trái phiếu đặc biệt của 17 nghìn khách hàng với giá mua nợ hơn 380 nghìn tỷ đồng và tổng dư nợ gốc nội bảng hơn 410 nghìn tỷ đồng; mua 431 khoản nợ xấu theo giá trị thị trường của 214 khách hàng, với giá mua nợ hơn 13 nghìn tỷ đồng và dư nợ gốc nội bảng hơn 13 nghìn tỷ đồng. Kết quả mua nợ của VAMC đã góp phần quan trọng trong việc đưa tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống các TCTD về dưới 3% từ cuối năm 2015. VAMC đã phối hợp với các TCTD xử lý được hơn 342 nghìn tỷ đồng dư nợ gốc, đạt 79% tổng số dư nợ gốc đã mua.

Thứ ba, nhờ tác động tích cực từ Nghị quyết 42/2017/QH14 và Luật Đấu giá tài sản năm 2016, hoạt động đấu giá khoản nợ/tài sản bảo đảm do VAMC trực tiếp thực hiện cũng được đẩy mạnh. Lũy kế từ năm 2018 (năm đầu tiên VAMC thực hiện đấu giá) đến nay, VAMC đã tổ chức đấu giá thành công 24 tài sản với tổng số tiền trúng đấu giá đạt hơn 2.500 tỷ đồng. VAMC đã tích cực phối hợp với Tòa án, cơ quan Thi hành án các cấp hỗ trợ các TCTD trong việc hoàn thiện thủ tục pháp lý liên quan đến tài sản bảo đảm và khoản nợ, hỗ trợ TCTD tiến hành khởi kiện, đôn đốc thu hồi nợ đối với các khách hàng. VAMC là đơn vị đầu tiên trong ngành Ngân hàng triển khai thực hiện văn bản phối hợp giữa NHNN và Bộ Tư pháp thông qua làm việc với Tổng Cục Thi hành án.

Thứ tư, thực hiện tốt vai trò trong hoạt động tái cơ cấu các TCTD giai đoạn 2016-2020. Thực hiện định hướng của Chính phủ nêu tại Quyết định 689/QĐ-TTg ngày 8/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án "Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025", trong thời gian qua, thông qua hoạt động mua bán, xử lý nợ, VAMC đã góp phần đưa tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống TCTD ở mức an toàn, bền vững (dưới 3% tổng dư nợ) theo tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế.

VAMC đã tích cực thể hiện vai trò là công cụ giúp NHNN xác định và minh bạch nợ xấu, có những biện pháp kiểm soát tốt hơn đối với hệ thống TCTD nói chung, từng TCTD nói riêng. Nhằm hỗ trợ khách hàng có triển vọng vượt qua khó khăn, phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh và trả nợ ngân hàng, VAMC đã phối hợp với các TCTD rà soát, đánh giá tình hình tài chính, năng lực hoạt động của các khách hàng có nợ xấu. Từ đó phân loại, đề xuất áp dụng các biện pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ, điều chỉnh lãi suất, miễn giảm lãi vay theo quy định.

Thứ năm, với vai trò là trung tâm trong thị trường mua bán nợ tại Việt Nam, VAMC đã tích cực triển khai hoạt động mua bán nợ theo giá trị thị trường từ năm 2017. Hoạt động này ngày càng được đẩy mạnh qua các năm góp phần tăng cường xử lý nợ xấu theo nguyên tắc thị trường. Đồng thời VAMC củng cố vai trò của mình trên thị trường mua, bán nợ tại Việt Nam, thông qua thành lập, vận hành Sàn giao dịch nợ VAMC và thúc đẩy hoạt động của Câu lạc bộ Xử lý nợ (CLB AMC).

Sàn giao dịch nợ VAMC khai trương và đi vào hoạt động từ tháng 10/2021 đã đánh dấu một bước phát triển mới trong việc thúc đẩy nhanh quá trình tạo lập và phát triển thị trường mua bán nợ tập trung. Mặc dù mới hoạt động, sàn giao dịch nợ VAMC đã đạt được những kết quả quan trọng với 205 thành viên; thực hiện 21 hợp đồng nguyên tắc môi giới bán khoản nợ xấu, TSBĐ và 22 hợp đồng tư vấn khoản nợ; đăng tải thông tin, niêm yết khoản nợ/TSBĐ trên website của sàn giao dịch nợ với tổng giá trị khoản nợ là 56.420 tỷ đồng và tổng giá trị TSBĐ là 1.842 tỷ đồng; hỗ trợ TCTD xử lý thành công 408 khoản nợ/TSBĐ với giá trị 2.876 tỷ đồng thông qua đăng thông tin trên website.

Với vai trò là đơn vị chủ trì đề xuất và vận động thành lập CLB AMC, VAMC luôn tích cực, chủ động điều phối hiệu quả hoạt động của CLB. Đến nay, CLB AMC đã thu hút, duy trì 23 hội viên từ các AMC của các TCTD Việt Nam và 02 hội viên liên kết từ Hàn Quốc; tổ chức thành công nhiều hội nghị, tọa đàm về xử lý nợ xấu; tích cực chia sẻ các thông tin, chính sách pháp luật liên quan đến hoạt động xử lý nợ và hoạt động của các hội viên; tổng hợp góp ý, kiến nghị hoàn thiện chính sách, đề xuất các giải pháp phát triển thị trường mua, bán nợ gửi tới các cơ quan có thẩm quyền giải đáp, tháo gỡ...

Thứ sáu, VAMC luôn đẩy mạnh các hoạt động hợp tác, giao lưu học hỏi kinh nghiệm, thiết lập mối quan hệ với các nhà đầu tư trong nước và quốc tế, thống nhất hợp tác toàn diện về xử lý nợ xấu với một số TCTD. VAMC cũng đã tích cực hợp tác và tạo điều kiện tiếp cận thông tin cho các tổ chức quốc tế, các nhà đầu tư nước ngoài, ký kết thoả thuận hợp tác với Kamco (Công ty quản lý tài sản của Hàn Quốc), SAM (Công ty quản lý tài sản của Thái Lan); trở thành thành viên chính thức và tham gia tích cực các hoạt động của Hiệp hội xử lý nợ công Châu Á (IPAF); tham gia dự án hỗ trợ kỹ thuật, tăng cường phát triển và lành mạnh khu vực Ngân hàng Việt Nam do SECO tài trợ ủy thác qua World Bank…

Mùa xuân - Niềm tin và hy vọng

Tiếp nối những thành công đạt được trong 10 năm qua, thời gian tới, nhằm góp phần xử lý hiệu quả nợ xấu, triển khai tích cực Chiến lược phát triển của VAMC đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, VAMC tiếp tục hoàn thiện tổ chức, tập trung phát triển các nghiệp vụ nhằm nâng cao năng lực trong hoạt động xử lý nợ. Đồng thời phát triển thị trường mua bán nợ mà trong đó VAMC đóng vai trò là trung tâm. VAMC dự kiến tích cực đẩy mạnh triển khai các nghiệp vụ mới như tái cấu trúc, mua bán sáp nhập các doanh nghiệp, bảo lãnh... nhằm duy trì, phục hồi và phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và khách hàng, trên cơ sở đó VAMC thu hồi nợ; mở rộng hoạt động theo nguyên tắc thị trường đảm bảo vừa đáp ứng nhu cầu của thị trường, vừa tăng tính bền vững trong hoạt động của VAMC.

Năm 2023, bối cảnh tình hình kinh tế thế giới và trong nước đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, với sự chỉ đạo sát sao của NHNN và hỗ trợ, phối hợp chặt chẽ, kịp thời của các cơ quan, đơn vị có liên quan, VAMC đã nỗ lực thích ứng, đẩy mạnh hoạt động mua bán, xử lý nợ bằng trái phiếu đặc biệt và theo giá trị thị trường, phấn đấu thực hiện kế hoạch được NHNN giao. Cụ thể, các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh năm 2023 của VAMC hầu hết đạt mức tăng trưởng cao so với năm 2022; các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của VAMC năm 2023 được NHNN giao đều hoàn thành. Bên cạnh đó hoạt động của sàn giao dịch nợ cũng không ngừng được đầu tư, mở rộng, bước đầu đã góp phần tạo lập và phát triển thị trường mua bán nợ xấu tại Việt Nam.

Trên nền tảng đã đạt được, tin rằng VAMC sẽ nỗ lực thực hiện hướng tới là trung tâm trong hoạt động xử lý nợ xấu gắn với cơ cấu lại hệ thống các TCTD, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường mua bán nợ Việt Nam và đóng góp tích cực vào kết quả thực hiện nhiệm vụ chung của ngành Ngân hàng.

Một mùa xuân mới lại về, VAMC tin tưởng rằng những thành công mới - những mùa xuân “ấm áp và rạng ngời” sẽ luôn chờ đón ở phía trước.