Họp báo công bố báo cáo Điểm lại

Kinh tế đang phục hồi

Tại buổi họp báo ngày 26/8, bà Dorsati Madani, Chuyên gia kinh tế cao cấp của WB cho biết, nền kinh tế đã tăng tốc, với GDP tăng trưởng 6,4% trong nửa đầu năm 2024 so cùng kỳ năm trước nhờ xuất khẩu các mặt hàng chế tạo chế biến được phục hồi, cũng như mức đầu tư và tiêu dùng cao hơn.

Tuy vẫn đang hồi phục, nhưng chi tiêu của người tiêu dùng vẫn dừng ở mức thấp hơn so với trước đại dịch Covid. Doanh số bán lẻ tăng 8,8% (tiếp tục duy trì mức tăng trưởng ổn định kể từ cuối năm 2022) nhưng vẫn thấp hơn bình quân ghi nhận trước đại dịch (tăng 11,6%).

Bên cạnh đó, tăng trưởng đầu tư của khu vực tư nhân dù có cải thiện trong nửa đầu năm 2024 (tăng 3,9%) song vẫn thấp hơn mức bình quân hàng năm là 4,7% trong giai đoạn 2017-2019. Mức tăng của đầu tư công cũng chững lại còn 4% trong nửa đầu năm 2024, so với mức 20,5% trong nửa đầu năm 2023.

“Kinh tế đang phục hồi, tăng trưởng tín dụng có cải thiện, tuy nhiên chất lượng tài sản ngân hàng vẫn là quan ngại”, bà Dorsati Madani nói và dẫn số liệu từ báo cáo cho thấy, tăng trưởng tín dụng đã cải thiện từ sau giai đoạn tăng rất chậm hồi đầu năm 2024. Tính đến cuối tháng 6/2024, tăng trưởng tín dụng đạt 13,5% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là nhờ vào các hoạt động xuất khẩu, sản xuất công nghiệp chế tạo chế biến, bất động sản, thương mại, vận tải, và viễn thông được cải thiện.

Tuy nhiên, chất lượng tài sản ngân hàng vẫn là một mối quan ngại kể từ năm 2023. Nợ xấu toàn hệ thống tăng mạnh, từ 1,9% năm 2022 lên 4,6% tổng dư nợ cho vay năm 2023. Số liệu đến cho quý I/2024 cho thấy, tỷ lệ nợ xấu của 27 ngân hàng thương mại niêm yết (chiếm 83% tổng dư nợ tín dụng trong khu vực ngân hàng) đã tăng từ 1,9% trong quý IV/2023 lên 2,2% trong quý I/2024, trong điều kiện nợ xấu tăng kết hợp với tăng trưởng tín dụng chững lại.

Ngoài ra, các biện pháp gia hạn cơ cấu nợ nhằm ứng phó đại dịch, dự kiến sẽ chấm dứt vào tháng 12/2024, có thể khiến cho tỷ lệ nợ xấu còn cao hơn nữa. Nhu cầu dự kiến về tăng dự phòng, bổ sung dự phòng tổn thất vốn vay, đang gây thêm áp lực cho lợi nhuận của các ngân hàng vốn đã bị co kéo do thu nhập lãi thuần, phí… đang chững lại.

Ngân sách nhà nước thặng dư 4,2% GDP trong nửa đầu năm 2024, so với 1,5% trong nửa đầu năm 2023, do thu ngân sách cao hơn và chi ngân sách giảm. Thu ngân sách tăng 19,5% GDP trong nửa đầu năm 2024, chủ yếu do tăng thu từ đất đai, từ thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng giá trị gia tăng. Đồng thời, chi ngân sách giảm 1,6% từ mức 17% GDP trong nửa đầu 2023 xuống còn 15,4% GDP nửa đầu năm 2024, chủ yếu do cắt giảm chi thường xuyên và giải ngân vốn đầu tư công chậm hơn (từ 5,4% GDP nửa đầu năm 2023 còn 3,7% GDP nửa đầu năm 2024).

Một số chỉ số kinh tế, Việt Nam 2021–2026 (nguồn: Báo cáo Điểm lại tháng 8, WB)

Dự báo tăng trưởng GDP 6,1% năm 2024

Triển vọng kinh tế của Việt Nam được nhìn nhận là tích cực, với cơ hội và rủi ro nhìn chung ở thế cân bằng. Nền kinh tế Việt Nam được dự báo tăng trưởng 6,1% trong năm 2024, sau đó lên 6,5% trong các năm 2025 - 2026. Dự báo trên đã xét đến hiệu ứng xuất phát điểm cao hơn kể từ nửa cuối năm 2023 với giả định tăng trưởng xuất khẩu các mặt hàng chế tạo chế biến chững lại trong nửa cuối năm 2024 do nhu cầu trên toàn cầu, nhất là tại Hoa Kỳ, dự kiến sẽ chững lại.

Thị trường bất động sản cho thấy dấu hiệu phục hồi và dự báo sẽ xoay chiều vào cuối 2024 và đầu 2025 sau khi giải quyết được tình trạng đóng băng thị trường trái phiếu doanh nghiệp và Luật đất đai có hiệu lực từ tháng 8/2024. Trong điều kiện xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng và bất động sản có dấu hiệu phục hồi, nhu cầu trong nước sẽ vững lên vào nửa cuối năm 2024 khi tâm lý nhà đầu tư và người tiêu dùng được cải thiện. Cân đối tài khoản vãng lai được dự báo vẫn duy trì thặng dư ở mức nhỏ, đồng thời Chính phủ đang quay lại củng cố cân đối ngân sách. Lạm phát được WB dự báo ở mức 4,5% năm 2024; 4% năm 2025 và giảm xuống còn 3,5% năm 2026.

“Một trong những rủi ro chính đối với tăng trưởng kinh tế là yếu tố bất định của tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể thấp hơn dự kiến, nhất là tăng trưởng của những đối tác thương mại lớn của Việt Nam như Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, và Trung Quốc. Những diễn biến đó có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu các mặt hàng chế tạo chế biến của Việt Nam và ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng”, chuyên gia Dorsati Madani cho biết.

Đối với trong nước, nếu thị trường bất động sản hồi phục lâu hơn dự kiến, có thể tác động xấu đến đầu tư của khu vực tư nhân. Bên cạnh đó, nếu chất lượng tài sản của các ngân hàng tiếp tục yếu đi, năng lực cho vay của các ngân hàng có thể bị suy giảm. Ngoài ra, là một trong những quốc gia có nguy cơ dễ tổn thương nhất với biến đổi khí hậu trên thế giới, thiên tai liên quan đến khí hậu ngày một gia tăng cũng có thể là một rủi ro tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế.

Nhưng bên cạnh đó, triển vọng trên cũng có thể được hưởng lợi từ những diễn biến tích cực hơn. Nếu tăng trưởng của kinh tế toàn cầu cao hơn dự kiến có thể thúc đẩy phục hồi bền vững cho lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam. Chính sách tiền tệ nới lỏng hơn tại các nền kinh tế phát triển lớn (đã được bắt đầu tại NHTW châu Âu và NHTW Anh; trong khi Fed đang có tín hiệu về khả năng cắt giảm lãi suất vào tháng 9…), có thể tiếp tục thúc đẩy tổng cầu ở các nền kinh tế phát triển và đẩy mạnh xuất khẩu của Việt Nam, đồng thời cũng góp phần làm giảm chi phí huy động tài chính trên toàn cầu và thu hẹp chênh lệch lãi suất giữa VND/USD, từ đó đem lại tác động tích cực lan tỏa cho ngành ngân hàng và khu vực tài chính ở Việt Nam.

Trong điều kiện nền kinh tế chưa quay lại lộ trình tăng trưởng trước đại dịch, các chuyên gia WB cho rằng giải ngân đầu tư công nếu được đẩy nhanh vừa có thể hỗ trợ tổng cầu trong ngắn hạn, đồng thời giúp thu hẹp những thiếu hụt hạ tầng đang phát sinh.

Để duy trì triển vọng tăng trưởng bền vững trong dài hạn, các cải cách cơ cấu có vai trò sống còn. Do đó ngoài các gói kích cầu ngắn hạn, tăng cường quản lý đầu tư công cũng hết sức quan trọng nhằm xử lý những thiếu hụt phát sinh về hạ tầng (năng lượng, giao thông vận tải…) để thúc đẩy tăng trưởng.

Cùng với đó, các cấp có thẩm quyền cần đẩy nhanh những cải cách cơ cấu nhằm tăng cường môi trường pháp quy trong các dịch vụ trụ cột quan trọng để xanh hóa nền kinh tế, tạo dựng vốn nhân lực và cải thiện môi trường kinh doanh. Tiếp tục đa dạng hóa thương mại (điểm đến và sản phẩm) đồng thời tăng cường chiều sâu hội nhập thương mại khu vực và kết nối cũng là cách để giảm nguy cơ với tình trạng chia rẽ thương mại toàn cầu và đảm bảo tăng trưởng có khả năng chống chịu tốt hơn. Ngoài ra, hệ sinh thái tư nhân trong nước nếu hội nhập hơn nữa vào các chuỗi cung ứng toàn cầu cũng là cách để đảm bảo hội nhập thương mại đem lại đóng góp lớn hơn cho Việt Nam.