Tác động khó đoán định

Thị trường dầu mỏ đã bật tăng mạnh trong tuần này sau khi thông tin Iran thực hiện một cuộc tấn công tên lửa đạn đạo quy mô lớn vào Israel. Chỉ riêng trong phiên thứ Ba, giá dầu thô đã tăng hơn 5%. Điều này đánh dấu một sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường dầu sau một thời gian giao dịch tương đối “tẻ nhạt”. Trong vài tháng qua, nhiều nhà đầu tư đã coi nhẹ nguy cơ gián đoạn nguồn cung từ khu vực này. Thay vào đó, tâm lý bi quan đã chiếm ưu thế trong tháng 9, khi các nhà giao dịch ngày càng lo ngại về tình trạng thặng dư nguồn cung vào năm tới do nhu cầu giảm ở Trung Quốc trong khi sản lượng tăng từ OPEC+. Tuy nhiên, diễn biến căng thẳng mới nhất khiến thị trường phải đối mặt với rủi ro xảy ra gián đoạn nguồn cung.

Phía Israel đã tuyên bố sẽ có phản ứng mạnh mẽ đối với cuộc tấn công của Iran, và giới phân tích đang nghiêng về khả năng Israel sẽ nhắm đến trả đũa vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran. Theo Helima Croft, người đứng đầu chiến lược hàng hóa toàn cầu tại RBC Capital Markets, khả năng xảy ra một cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Iran là rất cao, và điều này đặc biệt đáng lo ngại khi Iran đang sản xuất ở mức cao nhất trong năm năm qua, với hơn 3 triệu thùng mỗi ngày. “Chúng ta thực sự cần phải nghĩ về một kịch bản mà nguồn cung dầu của Iran đang bị đe dọa”, Helima Croft nhấn mạnh.

Theo các phân tích, một sự leo thang căng thẳng tại khu vực Vịnh Ba Tư có thể dẫn đến việc tấn công các cảng dầu của Iran, cụ thể như cảng dầu đảo Kharg, nơi mà 90% xuất khẩu dầu thô của nước này đi qua. Trong một nghiên cứu, các nhà phân tích từ Piper Sandler cho rằng biến động tiếp theo trong vòng xoáy trả đũa này rất có thể sẽ liên quan đến dầu - thông qua việc làm suy giảm khả năng sản xuất dầu của Iran, hoặc các lực lượng ủy nhiệm của Iran tấn công các tàu chở dầu và khí đốt khu vực Vịnh Ba Tư.

Tác động của cuộc xung đột đến thị trường dầu nhiều khả năng đẩy giá tăng, nhưng ảnh hưởng cụ thể đến giá dầu thế nào thời gian tới đây vẫn là yếu tố khó đoán định và sẽ phụ thuộc vào nhiều mức độ thiệt hại gây ra cho xuất khẩu dầu thô của Iran cũng như các tuyến đường nguồn cung dầu thô từ khu vực. Theo Andy Critchlow, người đứng đầu bộ phận tin tức EMEA (khu vực châu Âu, Trung Đông và châu Phi) tại S&P Global Commodity Insights, đây là một thời điểm nguy hiểm cho thị trường dầu mỏ hiện nay. “Thật khó cho bất kỳ ai trong thị trường lúc này để thực sự đoán định được hướng đi khi nhìn vào mức độ rủi ro địa chính trị đang có”, chuyên gia này nhận định.

Trong khi đó Bob McNally, Chủ tịch Rapidan Energy cho rằng, nếu xuất khẩu dầu của Iran - hiện đang đạt khoảng 1,8 triệu thùng mỗi ngày - bị ngưng trệ, có thể đẩy giá dầu tăng ít nhất 5 USD mỗi thùng. Trong trường hợp Iran có khả năng trả đũa bằng cách đe dọa 13 triệu thùng dầu thô và 5 triệu thùng sản phẩm dầu tinh chế mỗi ngày lưu thông qua Vịnh Ba Tư, thì sự leo thang này có thể đẩy giá dầu tăng lên 10 USD mỗi thùng.

Nhà máy lọc khí ngưng tụ Persian Gulf Star ở Bandar Abbas, Iran

Khả năng bù đắp từ OPEC

Mặc dù OPEC hiện đang nắm giữ khoảng 5,6 triệu thùng dầu mỗi ngày công suất dự trữ và nguồn này có thể được đưa trở lại thị trường, nhưng Bob McNally cảnh báo rằng, điều này sẽ không có ý nghĩa nhiều nếu có sự gián đoạn lớn ở Vịnh Ba Tư. "Công suất dự trữ sẽ không giúp ích gì vì nó chủ yếu bị kẹt trong Eo biển Hormuz", chuyên gia này cho biết. Thông tin từ hãng tin Reuters cũng cho thấy điều này, theo đó nhận định OPEC có đủ công suất dầu dự trữ để bù đắp cho khả năng mất hoàn toàn nguồn cung từ Iran. Tuy nhiên, OPEC sẽ gặp khó khăn nếu Iran trả đũa bằng cách tấn công các cơ sở của các nước láng giềng vùng Vịnh.

Iran đã bắn hàng trăm tên lửa vào Israel nhằm đáp trả các cuộc không kích trước đó từ phía Israel. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã khẳng định rằng Iran sẽ phải trả giá cho hành động của mình. Các tùy chọn của Israel bao gồm việc nhắm vào các cơ sở sản xuất dầu của Iran cùng với các địa điểm chiến lược khác. Theo một số nhà phân tích, điều này sẽ càng làm tăng thêm sự không chắc chắn cho thị trường dầu, vốn đang rất nhạy cảm với bất kỳ tin tức nào liên quan đến sự bất ổn tại Trung Đông.

Amrita Sen, đồng sáng lập Energy Aspects, cho biết: “Về lý thuyết, nếu chúng ta mất toàn bộ sản lượng cung từ Iran - điều này không phải là kịch bản cơ sở của chúng tôi - thì OPEC+ vẫn có đủ công suất dự trữ để bù đắp cho cú sốc này”. Thực tế, OPEC+ đã cắt giảm sản xuất trong những năm gần đây để hỗ trợ giá dầu trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu yếu. Do đó, nhóm này hiện đang nắm giữ hàng triệu thùng dầu dự trữ, như với Ả Rập Xê-út có khả năng tăng sản lượng thêm 3 triệu thùng mỗi ngày; hay Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất có thể tăng thêm 1,4 triệu thùng mỗi ngày.

Một nguồn thạo tin về OPEC+ cho biết, tổ chức này đã họp vào thứ Tư để thảo luận về việc tuân thủ các đợt cắt giảm nhưng đã không thảo luận về nguy cơ xung đột Israel-Iran. “Điều duy nhất được đề cập về tình hình địa chính trị và xung đột là hy vọng không có sự leo thang thêm so với hiện tại”, nguồn tin này cho biết.