Cần nhiều nguồn lực

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhu cầu tài chính cho các biện pháp giảm phát thải trong từng lĩnh vực theo cam kết môi trường của Việt Nam đến năm 2030 là khoảng 68,75 tỷ USD. Trong đó, nguồn quốc gia tự thực hiện dự báo khoảng 24,722 tỷ USD, chiếm 36% và nhu cầu đối với nguồn lực hỗ trợ của quốc tế dự kiến khoảng 44,028 tỷ USD, chiếm 64%. Đặc biệt, Việt Nam cần nhiều nguồn lực hơn nữa để đạt được các cam kết về khí hậu tại COP26. Do đó, việc huy động và phân bổ hiệu quả nguồn lực tài chính trong và ngoài nước, từ các khu vực khác nhau trong nền kinh tế là rất quan trọng và cấp thiết nhằm đáp ứng các mục tiêu tăng trưởng xanh, hướng đến phát triển bền vững.

Các nguồn lực tài chính thúc đẩy tăng trưởng xanh ở Việt Nam đã được xác định trong Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 bao gồm nguồn từ ngân sách nhà nước như: ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, chính sách ưu đãi về thuế; Nguồn lực từ khu vực tư nhân như: tín dụng xanh, trái phiếu doanh nghiệp xanh; thu từ trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; nguồn lực từ hỗ trợ quốc tế như ODA, vốn hỗ trợ và vay ưu đãi cho tăng trưởng xanh và nguồn cộng đồng xã hội khác.

TS. Nguyễn Thanh Nga - Phó viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, về chính sách chi ngân sách nhà nước, cơ quan nhà nước đã hoàn thiện các quy định ưu tiên chi đầu tư và chi thường xuyên cho mục tiêu tăng trưởng xanh; xây dựng các chương trình, chiến lược và các kế hoạch hành động quốc gia liên quan tăng trưởng xanh; hoàn thiện các quy định về mua sắm công trong sử dụng các sản phẩm dán nhãn năng lượng, dán nhãn xanh bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, khung pháp lý và chính sách phát triển thị trường chứng khoán xanh từng bước được hình thành. Một số chính sách tài chính xanh khác như bảo hiểm xanh, phát triển thị trường tín chỉ carbon cũng được ban hành.

Theo ông Tô Trần Hòa, Phó vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 đã đặt ra mục tiêu “phát triển các công cụ tài chính xanh, tài chính bền vững”. Các công cụ này sẽ là các trụ cột quan trọng trong việc xây dựng thị trường vốn xanh, bền vững, góp phần phát huy vai trò là kênh huy động vốn trung và dài hạn, nguồn tài chính cần thiết cho các dự án liên quan đến năng lượng tái tạo, công nghệ sạch, xanh và các dự án bảo vệ môi trường khác, từ đó, giúp làm giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng không tái tạo và khuyến khích sử dụng các nguồn năng lượng thân thiện với môi trường.

Hiện các dự án xanh còn dàn trải, phân mảnh

Gặp khó trong quá trình chuyển đổi xanh

Theo ông Lê Hoàng Lân, Vụ Tài chính tiền tệ (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), xanh hóa nền kinh tế là chặng đường chuyển đổi tư duy và chính sách toàn diện, cần có lộ trình cụ thể cũng như huy động đủ các nguồn lực. Hiện các dự án xanh còn dàn trải, phân mảnh, chủ yếu được tổ chức theo từng bộ ngành, lĩnh vực, thiếu cơ chế hỗ trợ xuyên suốt cho các công nghệ xanh mới và đột phá. Các doanh nghiệp đầu tư gặp khó khăn trong quá trình cập nhật thông tin phân tích thị trường, khó đưa ra lựa chọn dự án và địa điểm phù hợp, hạn chế trong việc hợp tác với cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp khác để phối hợp triển khai các dự án trọng điểm. Vì vậy, làm chậm quá trình chuyển giao công nghệ, đặc biệt đối với các công nghệ và các lĩnh vực ưu tiên, giảm động lực của doanh nghiệp và những cá nhân muốn tham gia vào các sáng kiến xanh, dẫn đến chậm trễ trong việc hình thành một hệ sinh thái kinh tế xanh toàn diện. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn khá khó khăn về vốn để có nguồn lực mở rộng sản xuất, từng bước trở thành doanh nghiệp xanh.

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Diệp Thị Kim Hoàn - Giám đốc Phát triển bền vững, Tổ hợp Khu công nghiệp DEEP C đã chỉ rõ một số khó khăn cụ thể. Đó là thông tin về các tổ chức cấp tín dụng xanh còn hạn chế, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngoài ra, còn là vấn đề chi phí cho các khoản tín dụng xanh. Cùng với đó, hiện tiêu chí dự án xanh chưa cụ thể, rõ ràng. Trong khi, các quỹ tín dụng xanh đa phần không chấp nhận tài sản đảm bảo, do đó doanh nghiệp cần có bảo lãnh ngân hàng.

Còn theo TS. Nguyễn Thanh Nga, thị trường chứng khoán xanh gặp hạn chế do Việt Nam hiện vẫn chưa có các định nghĩa và tiêu chuẩn chung về tiêu chí xanh. Trong khi đó, việc xây dựng được các chuẩn mực, bộ tiêu chí đánh giá tính xanh là một trong những yếu tố trọng yếu nhất ảnh hưởng đến sự thành công của thị trường chứng khoán xanh.

Có cùng quan điểm về vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế trưởng NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cho rằng, chưa có các sản phẩm tài chính xanh như sản phẩm tín dụng xanh, chứng khoán xanh đặc thù cụ thể. Ngoài ra, cũng chưa có khung pháp lý, chính sách tổng thể, nhất quán liên quan đến tài chính xanh, nhất là quy định về phân loại xanh và xác nhận dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh.

Trong bối cảnh hiện tại, cần xây dựng và triển khai toàn diện các định hướng và giải pháp tài chính xanh để đổi mới mô hình tăng trưởng xanh. Đặc biệt, cần tập trung vào việc nâng cao khả năng huy động và sử dụng các công cụ tài chính xanh, đồng thời đảm bảo đầu tư hiệu quả. TS. Cấn Văn Lực cho rằng, cần gắn kết các chiến lược, kế hoạch phát triển xanh và tài chính xanh với quy hoạch, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Chính phủ sớm ban hành danh mục “phân loại xanh”, trong đó nên có xác định lĩnh vực, ngành nghề ưu tiên và tổ chức thẩm định, xác nhận đủ tiêu chuẩn xanh.

Theo ông Lê Hoàng Lân, cần xây dựng lộ trình hoàn chỉnh và thống nhất cho các doanh nghiệp trong tất cả các khâu từ việc phát hành, nguyên tắc phát hành, cách hạch toán, thanh toán trái phiếu đến ngày đáo hạn và sử dụng nguồn thu từ việc phát hành…